The internet indisputably is in every sphere of our life, changing the way we connect to each other, study, and travel. With the internet, we are able to keep in touch with people all around the globe, access a deluge of information at our fingertips, and watch sundry entertainment by clicking a few buttons. That really changed the concept of sharing knowledge and communicating; a whole new world of opportunities opened up. Even though every powerful tool still has its drawbacks and peculiar problems, the same is the case with the internet. We are living in an age where the internet has become an integral part of our daily life, affecting our ability to socialize, collaborate, find information, and even see outside from within. Social networking, messaging apps, and video conferencing have brought in the revolution of communication that has removed the barrier of distance, hence giving way to real-time connections. Global connectivity develops a feeling that we are all intertwined.

The effect of the internet has been much more than anything else. It has completely changed the mode through which we acquire information. Websites like Google facilitate answers for all our questions quickly. We have options for learning many new things and even seeing things from other people's perspectives. Similarly, online courses are now at the click of a button; this is reviewing education systems and opening new business opportunities too. Moreover, entertainment has become so easily accessible through video streaming services and online gaming. On the dark side, technology has privacy issues, cyberbullying, and other forms of negative communication on the web, such as fake news. Anyway, it is a huge source of information that gives knowledge to all and provides people with the means to learn for themselves on various subjects. The need for curbing fake news and disinformation has arisen as managements of veritable data from a volume of information can be tricky. It becomes a space where cultures can interact, yet different voices are expressed in cyberspace while social movements find support through online activism. In the case of algorithms making personalized content, cultural homogenization or digital echo chambers become a problem. The 'revolutionary' effect of the internet is not easy and is found to be burdened by its due share of problems, including loss of privacy, digital addiction, and cybersecurity risks. Our culture and society have undergone huge transformations, which came with the aid of the internet. Not only did the manner in which entertainment was consumed change completely with the likes of YouTube and streaming services like Netflix, offering innumerable options for movies, television series, and videos, but so did the entire system. We can track our favorite artists, find new music, and even design our own pieces. Online communities should not go unmentioned either. The internet has managed to bring us closer than we have ever been before—be it through fandoms, interest groups, or support groups. We could gain friends with those who share our major interests and tell stories of making one feel a part.

Therefore, the big impact is that it actually changed our way of doing business. Online marketplaces, alongside other e-commerce websites like Amazon, give us the capability to buy almost everything online. You can say it's like an online store right at your fingertips! Moreover, the internet has allowed small business enterprises to reach out to a global audience. It's all hustle on the internet.

वातावरणीय प्रदूषण भन्नाले वातावरणमा पाइने हानिकारक पदार्थ हो । यसले वातावरणलाई नकारात्मक रूपमा परिवर्तन गर्छ । प्रदूषण भन्नाले मानव गतिविधिबाट वातावरणमा हानिकारक पदार्थहरू जस्तै फोहोर फाल्ने वा कारखानाहरूबाट बग्ने हो । यी प्रदूषणहरूले हावा, पानीलाई क्षति पुर्‍याउँछन् । प्रदूषण एक विश्वव्यापी समस्या हो । गाउँको तुलनामा सहरी क्षेत्र बढी प्रदूषित छ ।

वायु प्रदूषण, जल प्रदूषण र भूमि प्रदूषण तीन प्रमुख प्रकारका प्रदूषण हुन् । वायु प्रदूषण देखिने वा नदेखिने हुन सक्छ । यसले  जस्तै आँखामा क्षति, सास फेर्न गाह्रो, र फोक्सोको क्यान्सर जस्ता  स्वास्थ्य समस्याहरू ल्याउन सक्छ । ज्वालामुखी विष्फोटले पनि वायु प्रदूषण बढाउन सक्छ । प्रदूषित पानी पिउनका लागि असुरक्षित छ । जल प्रदूषणको प्राकृतिक स्रोत मानव गतिविधि हो। मानिसले पानीमा फोहोर फाल्दा पानी फोहोर र प्रदूषित हुन्छ । तेही प्रदूषित पानीको माछा खाँदा हामी बिरामी हुन्छौं । यो सबै मानव गतिविधिहरू को कारण हो । कृषि क्षेत्रको प्रदूषण, र फोहोरले भूमि प्रदूषणमा योगदान पुर्‍याउँछ । कागज, डिब्बा, गिलासको भाँडो, प्लाष्टिकका सामानहरू सहितको फोहोरले बिरुवा र जनावरहरूलाई हानि पुऱ्याउन सक्छ ।

वातावरणीय समस्याहरू वातावरणमा मानव गतिविधिहरूको हानिकारक प्रभावहरू हुन् । जसमा प्रदूषण, अत्यधिक जनसङ्ख्या, फोहोरको विसर्जन, जलवायु परिवर्तन, ग्लोबल वार्मिङ, र हरितगृह प्रभाव समावेश छ । वायु प्रदूषण उद्योग र अटोमोबाइलले गर्दा पृथ्वीको तापक्रम बढ्छ र रोगको जोखिम बढ्छ । वातावरणलाई हानी नगरी फोहोरमैलाको व्यवस्थापन गर्न महत्त्वपूर्ण छ । वन फँडानी भनेको रुख र जङ्गलको विनाश हो । यसले पृथ्वीको जलवायुमा ठूलो परिवर्तन ल्याउने र जैविक विविधतालाई असर गर्छ । वातावरणीय प्रदूषणले पारिस्थितिक प्रणाली, मानव स्वास्थ्य, अर्थतन्त्र, र समग्र जीवनको गुणस्तरलाई असर गर्ने विभिन्न समस्याहरू खडा गर्छ । तिनीहरू वायु प्रदूषण हुन्: यसले श्वासप्रश्वाससम्बन्धी रोगहरू ल्याउँछ र ग्लोबल वार्मिङ ल्याउँछ । जल प्रदूषण: यसले जलीय पारिस्थितिक प्रणालीलाई असर गर्छ र मानवमा पानीजन्य रोगहरू ल्याउन सक्छ । माटो प्रदूषण: यसले कृषि उत्पादनलाई असर गर्छ, र मानव स्वास्थ्यमा समस्या ल्याउँछ ।

ध्वनि प्रदूषण: यसले पारिस्थितिक प्रणालीमा बाधा पुर्‍याउँछ, वन्यजन्तुलाई बाधा पुर्‍याउँछ र मानव स्वास्थ्यमा हानिकारक प्रभाव पार्छ । जैविक विविधताको प्रदूषणले वासस्थानको विनाश र पतनमा योगदान पुर्‍याउँछ । प्रजाति विविधताको यो हानिले पारिस्थितिक प्रणालीलाई हानि पुर्‍याउन सक्छ, वातावरणीय परिवर्तनहरूमा लचिलोपन घटाउन सक्छ । स्वास्थ्य प्रभावहरू: प्रदूषण श्वासप्रश्वाससम्बन्धी रोगहरू, क्यान्सर, न्यूरोलोजिकल विकारहरू, र प्रजनन समस्याहरू सहित विभिन्न स्वास्थ्य समस्याहरूसँग जोडिएको छ । बालबालिका र वृद्धवृद्धालाई यस्तो रोग लाग्ने सम्भावना धेरै हुन्छ ।

वातावरणीय प्रदूषण रोक्न सबै व्यक्ति, समुदाय, सरकार एक हुन आवश्यक छ । घटाउनुहोस्, पुन: प्रयोग गर्नुहोस्: यसले हाम्रो वातावरणमा विभिन्न फोहोरहरूको पुन: प्रयोगलाई प्रोत्साहन दिन्छ । यसले हामीलाई प्लास्टिक र प्लास्टिकका सामानहरू कम प्रयोग गर्न पनि भन्छ। यदि हामीले प्लाष्टिकका सामानहरू प्रयोग गर्छौं भने हामीले त्यसलाई फ्याँक्नु हुँदैन बरु पुनः प्रयोग गर्नुपर्छ । हामीले मानिसहरूलाई सार्वजनिक यातायात, हिड्ने, साइकल चलाउन र विद्युतीय सवारी साधनको प्रयोग गर्न प्रोत्साहित गर्नुपर्छ। यदि हामीले तिनीहरूलाई प्रयोग गर्यौं भने यसले ध्वनि र जल प्रदूषण कम गर्न मद्दत गर्नेछ । हामीले इकोसिस्टमको संरक्षण र पुनर्स्थापना गर्नुपर्छ। हामीले जैविक विविधता बढाउन, हावा र पानीको गुणस्तर सुधार गर्न, प्रदूषण कम गर्न रूखहरू रोप्नुपर्छ।

यसो गरेर हामी वातावरणीय प्रदूषण कम गर्न काम गर्न सक्छौं । जसले वर्तमान र भावी पुस्ताका लागि स्वस्थ ग्रह बनाउँछ । एक व्यक्तिले वातावरण सफा गर्न सक्दैन । उनीहरूलाई वातावरणीय प्रदूषण कम गर्न धेरै मानिसहरूको सहयोग चाहिन्छ । स्वस्थ वातावरण भनेको हामी स्वस्थ रहन्छौँ । यदि हामीले आजैबाट सुरु गर्यौं र सबै मानिसको सहभागिता हो भने हाम्रो पृथ्वीमा क्रमबद्ध अवधिमा प्रदूषण कम हुने छ । हामीले प्लाष्टिकको प्रयोग बन्द गर्नुपर्छ र हामीले थप रूखहरू रोप्नुपर्छ ।

Introduction

A black hole is where nothing is certain and where our understanding of physics starts to break down. A black hole is formed when a star implodes in a supernova explosion which is caused due to the influence of gravity. This is the definition of a normal black hole. But primordial black holes are quite different. A primordial black hole is formed with the Big Bang itself. A primordial black hole is smaller than other black holes and they are not formed by the same method from which a normal black hole is formed. 

The primordial black hole could have a mass of as small as 10 to the power minus five grams. Ten to the power minus five grams is the planck mass. The mass of a primordial black hole is similar to the mass of a neuron which is 10^-6. But primordial black holes can have a range of masses, from a golf ball to the mass of a million times of our sun.

Understanding a primordial black hole

Primordial black holes were formed long before any planets or stars were formed in the universe. The primordial black hole existed since the start of the universe and it was first created after the Big Bang. Theorists say that primordial black holes popped into existence because, after the creation of the universe, space was not completely the same at every point. Some areas became denser and hotter in comparison to other areas and had the chance to get collapsed into black holes.

There is only a small frame of time after the Big Bang that primordial black holes could be created. Primordial black holes could have masses as low as 10 power minus seven ounces, or 100,000 times less than a paperclip, up to about 100,000 times greater than the mass of the Sun. The idea of such tiny black holes intrigued Stephen Hawking, who explored their Stephen Hawking got curious about the tiny black holes which led him explore their quantum mechanical properties. This work led to his discovery of Hawking radiation in 1974.

Formation of a primordial black hole

A primary black hole is a black hole that formed very early in the universe. A primordial black hole is not generally formed like the formation of a normal black hole. It is important to note that a star is not necessary for the formation of a black hole. Instead, what you need is a region with a high density of material and a large fluctuation that occurs over a region of space. This fluctuation must increase the amount of matter in the region to the point where it falls within the Schwarzschild radius, allowing for the formation of an event horizon and the formation of a black hole. The fluctuation may have originated from a collapsing star or theoretically the Big Bang. 

The primordial black holes could have formed right after the black hole which is known as the planck era. And it began to take shape after that and was connected to various time periods. Scientists say that the very first primordial black hole was formed in a fraction of a second after the formation of the Big Bang.  A primordial black hole could have formed with the quartz and other subatomic particles after the formation of the universe. But the primordial black holes don’t last long because primordial black holes are small in size and according to Hawking radiation, the mass of the black hole is inversely proportional to the evaporation of the black hole. So a smaller black hole would last for a shorter period of time than a larger black hole. A primordial black hole is smaller than a normal black hole so it would last for a shorter period of time. Theorists believe that primordial black holes have all evaporated since their formation. 

Existence of primordial black holes

Even after 13.8 billion years, Scientists haven’t found definite proof of primordial black holes in our universe. According to Hawking radiation, black holes must emit gamma rays as they evaporate. The primordial black holes should also evaporate and produce gamma rays. These rays can be observed by us through the use of Gamma-ray telescopes. The fact that we don’t see any of these gamma rays places concerns on the number of primordial black holes in existence or if there were any primordial black holes in the first place in our universe. And that puts constraints on its contribution to the overall mass of the universe.

But primordial black holes neatly fill some major gaps in the current understanding of the universe. These black holes could explain the existence and nature of dark matter, the invisible stuff that, according to estimates, makes up some 85% of all matter in the universe. Due to these reasons, the primordial black hole lies in the gray area between physics and fiction. The idea of primordial black holes can explain different gaps in our understanding of the universe but due to their existence not being detected, they cannot be proved as reality, and physics works based on theoretical proof. So black holes cannot be proven to be real only on the basis of theoretical proofs.

Properties of primordial black holes 

The characteristics of a primordial black hole are both characteristic and enigmatic.  Primordial black holes can have masses ranging from microscopic to supermassive, in contrast to their stellar counterparts, which have a minimum mass requirement for formation. Due to this, primordial black holes have unique properties compared to normal black holes. The presence of primordial black holes is not linked to any visible astronomical object. Due to this reason, primordial black holes are ecliptic and challenging to understand and detect because of their broad mass spectra.

Primordial black holes are unique in part because they may be dark matter candidates. One of the biggest mysteries in contemporary astrophysics is dark matter, an elusive and invisible substance that makes up a larger portion of the universe than what is visible. Primordial black holes present a convincing theoretical candidate that fits with observational constraints, even though the nature of dark matter is still unknown.

Primordial black holes as dark matter candidates

Dark matter is a hypothetical form of matter that is invisible and doesn't interact with ordinary matter. It's made up of particles that don't absorb, reflect, or emit light. Due to this, they cannot be detected through the use of electromagnetic radiation. So the theory is that dark matter is made up of primordial black holes. Those black holes that have a mass bigger than 10 to the power of 15 grams can act as dark matter candidates. Black holes that range from 10 to 20 solar masses can also be dark matter candidates according to our understanding. This is because they are very massive objects stuck in the center of galaxies and they evaporate according to Hawking's theory.

But we don’t know how much a black hole evaporates or how much black holes can evaporate. So the theory is that black holes evaporate till a molecular level and then they stop evaporating at a certain point and these black holes become dark matter. The primordial black holes evaporate faster than normal black holes because of their mass so they would turn into dark matter quickly after the formation of the universe. 

प्राविधिक शिक्षा नेपालमा अगाडि बढेको छ, जसले सिपालु जनशक्ति उपलब्ध गराएर व्यावसायिक विकासलाई सहयोग पनि गरेको छ । यसले पूर्वाधार विकास र राष्ट्र निर्माणका प्रयासहरूमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ । 

व्यावहारिक सीपहरू सांस्कृतिक रूपमा शैक्षिक कार्यक्रमहरूभन्दा बढी प्रभावकारी हुन्छ । प्राविधिक शिक्षा नेपालमा सिपालु जनशक्ति प्रदान गरी, साना र बीचमा परेका व्यापारको विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ । यसले साना र बीचमा परेका व्यापार गर्ने युवा वर्गलाई सीपमा जाेड्ने काम गर्छ ।

यो नयाँ चुनौतीहरू र बाधाहरूको समाधानमा सहयोग पनि गर्दछ र सिपालु जनशक्तिले राष्ट्रिय विकासमा ठूलो भूमिका खेलेका हुन्छन् ।  यसले लगानीमा उच्च परिणाम प्रदान गर्दछ । यसले उद्यमशीलतामा सहयोग पनि गर्दछ । प्राविधिक शिक्षाले जीवन सिकाइ र प्राविधिक विकासहरूमा सुधार गर्न प्रोत्साहित गर्दछ । यसले संसारभरिबाट आउने नयाँ प्रविधिहरूलाई पुर्वाधारमा ल्याउँछ र उनीहरूले अध्ययन र काममा नयाँपन ल्याउँछ । व्यावहारिक सीपले विद्यार्थीहरूलाई स्वतन्त्र रूपमा वास्तविक समस्याहरूको समाधान, उपाय र समाधान गर्ने क्षमता प्रदान गर्दछ । यसले उनीहरूलाई जीवनका विभिन्न पक्षहरूमा सक्षम बनाउँछ ।  उनीहरूले पछि जीवनमा पनि समस्याहरूलाई समाधान गर्न सक्छन् । यसले अध्ययन र काममा बाटो, सहयोग, र टिम वर्कको महत्त्वपूर्ण भूमिका पनि खेलेको छ । यसले विभिन्न क्षेत्रमा सीप विशेषज्ञहरूलाई बनाउँछ र विदेश बाट लगानी र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धमा सहयोग पनि गर्दछ । व्यावहारिक शिक्षाले सैद्धान्तिक ज्ञानलाई व्यावहारिक प्रयोगसँग जोडेर शिक्षामा ठुलाे भूमिका खेलेकाे छ । 

व्यावहारिक शिक्षाले विद्यार्थीहरूलाई अनुभवहरूमार्फत आत्मविश्वास र आत्मसम्मान बढाउँछ । यसले उनीहरूलाई आफ्नो क्षमता र प्रतिबद्धतामा सुधार गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ । उनीहरूले आफ्नो सपना पूरा गर्नमा सहयोग पनि गरेको छ । प्राविधिक तालिम कार्यक्रमहरूले उद्योग प्रमाणपत्रहरू समावेश गर्दछ, जसले मानिसहरूको योग्यता बढाउँछ । यसले नेपालमा निरन्तर विकास गर्ने लक्ष्यमा सहयोग पनि गरेको छ । यसले शिक्षा र उद्योग बीचको सहकार्यलाई प्रोत्साहन गर्छ, जसले अनुसन्धान र विकासका सफलताहरू निम्त्याउँछ। व्यावहारिक सीपहरू विकास गर्दै रोजगारी सिर्जना गर्ने,  बजारहरूले माग गरेका कुरा पूरा गर्न आवश्यक छ ।

यसले उद्योग सुविधामा सुधार गरेर नेपालमा रोजगारीका अवसरहरू पनि बढाएको छ र प्रयोग गर्नेहरू  र उत्पादन गर्ने हरू बीचको सम्बन्धमा सुधार गरेको छ । प्राविधिक शिक्षाले जीवन सिकाइ र व्यावसायिक विकासको संस्कृतिलाई प्रोत्साहित गरेको छ । यसले विद्यार्थीहरूले नैतिक, सामाजिक, राजनीतिक र आर्थिक समृद्धि गर्ने योजना बनाउँछ । उनीहरूले आफ्नो विकास गर्ने लक्ष्यमा योग्य बनाइ दिन्छ । यसले परम्परागत शैक्षिक उपलब्धिहरूभन्दा बाहिरको सफलताको लागि मार्गहरू प्रदान पनि गर्छ । व्यावहारिक सीप तालिमले नै संसारका कैयाैँ मुलुकाे सफलताकाे साेपान चढेका हुन् । नेपालले विभिन्न क्षेत्रमा राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय चुनौतीहरूले सामना गर्न महत्त्वपूर्ण तयारी गरेको छ र उनीहरूले समस्याहरूलाई नयाँ विचारबाट हेर्न सक्छ। प्राविधिक शिक्षाले व्यक्तिहरूलाई परिवर्तन को उदयको लागि तयार गरेको छ । 

There's nothing to find and nowhere to escape 

Not even a glimpse of light.

Every day is a struggle in this dark and unfamiliar place.

I'm still bewildered,

Questioning how I ended up here,

From my bed into this mysterious darkness.

It has been two days

Since I got lost in this dimly lit room,

Where darkness surrounds me entirely.

The silence is so profound

That I only hear my own footsteps.

I am as mysterious to this place as it is to me.

It's been two days since I last ate,

And I'm extremely hungry.

My throat craves water,

But nothing comes my way.

I want to question God,

Wondering what sin led me to this dark place 

Did I lose myself from my bed, or is it just a dream?

The more I walk, the farther I seem to go.

Every mysterious event is unfolding before me;

My eyes are blind to the darkness,

My throat is as dry as a river,

And my body is as dark as the sun.

Maybe I'll find myself dead in this place,

Witnessed only by my departing soul.

What could be scarier than this?

Will I be able to escape from this mysterious place?

Will I make it?

‘पुस्तक’ र ‘आलय’ मिलेर पुस्तकालय शब्दको निर्माण भएको छ। सामान्य रूपमा पुस्तकालय भनेको पुस्तकको भण्डार हो भन्न सकिन्छ । हामीले पुस्तकालयमा विभिन्न किताबहरू पाउन सक्छौँ । आजको युगमा यसकाे धेरै नै महत्त्व दिइने गरिन्छ । कतिपय मानिसले घरमै पुस्तकालय बनाएका हुन्छन् । आज मानिसहरू समयलाई सही सदुपयाेग गर्नका लागि किताबहरू पढ्ने गर्छन् । पुस्तकालयमा विभिन्न क्षेत्रका किताबहरू हुन्छन् । प्रविधिको युगमा पुस्तकालय विद्या प्राप्त गर्नका लागि एक सजिलो माध्यम पनि हो । पुस्तकालयहरूले मानिसहरूलाई भरपर्दो सामग्री प्रदान गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन् । तिनीहरूले ज्ञान सिक्ने र ग्रहण गर्ने प्रक्रियालाई प्रोत्साहन र बढावा दिन्छन् । 

यसबाहेक पुस्तकालयले मानिसहरूलाई ठूला शैक्षिक सामग्रीहरूमा हात हाल्न मद्दत गर्छन् जुन उनीहरूले बजारमा अन्यथा फेला पार्न सक्दैनन् । पुस्तकालयको महत्त्वपूर्ण लाभहरूमध्ये एक अरू महत्वपूर्ण प्रासङ्गिकता हो जसले विशेषज्ञता र संशोधनको क्षेत्रमा अग्रगामी अध्ययन गर्न र संशोधनका लागि आवश्यक सामग्री प्रदान गर्दछ । प्रतिष्ठित पुस्तकालयहरूले विशेषज्ञता र अनुसन्धानको क्षेत्रका पुस्तकहरू, अनुसन्धानात् लेख, जर्नलहरू, र अन्य संशोधन सामग्री प्रदान गर्दछन्, जसले विभिन्न अध्ययन तथा अनुसन्धान कार्यको लागि महत्त्वपूर्ण स्रोत प्रदान गर्दछ । पुस्तकालयको अर्थको क्षेत्रमा पनि यसको महत्व छ । केही प्रतिष्ठित पुस्तकालयहरूले आर्थिक विषयमा पुस्तकहरू, अर्थशास्त्रीय पत्रिकाहरू, तात्त्विक लेख, तथा अन्य सम्बन्धित सामग्री प्रदान गर्दछन्, जसले विभिन्न आर्थिक प्रश्नहरू र समस्याहरूको अध्ययन गर्न र विश्लेषण गर्न सहज प्राप्त स्रोत प्रदान गर्दछ । पुस्तकालयहरूको निकटतम असल समस्याहरूमध्ये पहिलो रूपमा स्थानीय राजनीतिक औद्योगिकता हो। केही स्थानीय पुस्तकालयहरू पुस्तकहरूको सङ्ग्रह वा पुस्तकालय संरक्षणको लागि पर्याप्त स्रोत वा समर्थन प्राप्त नगरेका हुन्, जसले ती असल संघर्षदाता साहित्य र विरोध गर्दछन् । यसै कारणले, स्थानीय पुस्तकालयहरूले आफ्नो समुदायमा आर्थिक समृद्धिको माध्यम वा रोजगारको स्रोतको रूपमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न पनि सक्छन् । सामाजिक विरासतलाई बचाउन पनि पुस्तकालयहरूको संरक्षण र रक्षा हो । पुस्तकालय ज्ञान र सत्यको  खाेजका लागि उपयुक्त ठाउँ हाे । जब व्यक्तिले पुस्तकालयमा उपलब्ध ज्ञानलाई सही रूपमा अपनाउँछ, तब त्यसकाे सत्यता र वास्तविकताले व्यक्ति मात्र नभएर समाज पनि लाभान्वित हुन्छ । पुस्तकालय आधुनिक युगमा धेरै नै महत्त्व रहेको छ । पुस्तकालय ज्ञानको सागर हो । हामीले यसमा रहेको अर्थपूर्ण ज्ञानलाई मनले धारण गर्न सक्यो भने लक्ष्य र आकांङक्षा प्राप्त गर्न  सक्छौँ । यसमा रहेको अपूर्ण ज्ञानलाई सही ढङ्गले प्रयोग गर्नेले भविष्यमा आफ्नो नाम कमाउन सक्छन् । हामीले ज्ञानले विश्वलाई परिवर्तन गर्न सक्छौँ । यसले हाम्रो मानसिक विकासमा साथ दिन्छ । पुस्तकालयको महत्त्व मानिसका लागि समय झैँ महत्त्वपूर्ण हुन्छ । पुस्तकालयको देश निर्माण र विकासमा एक स्थान ओगटेको छ । 

नेपलमा पुस्तकालयको निर्माणमा अगाडि बढाउने मान्छे जोन उड हुन् । उहाँले नेपालमा पुस्तकालयको सुरुवात गर्नुभयो । पहिलाभन्दा अहिले पुस्तकालय नेपालमा धेरै पाइन्छ । धेरै ठाउँमा सरकारले बनाएको हुन्छ र कतिपय समाजसेवीले बनाएको हुन्छ । यदि सबै नागरिकले पुस्तकालयको प्रयोग गरे र यसको महत्व बुझ्न सक्यो भने हाम्रो देश अगाडि बढ्न सक्छ। यदि समाजमा कुनै समस्या पर्यो भने हामी पुस्तकालयमा समस्याको निवारण गर्न सक्छौँ । अझै गाउँहरूमा पुस्तकालयको धेरै नै कमी छ र अविकसित ठाउँ भनेको गाउँ नै हो । त्यसैले हामीले गाउँलाई सहरमा परिवर्तन गर्नु छन् भने सरकारी पुस्तकालय बनाउन सरकारसँग माग गर्नुपर्छ । यस्तो हुन सक्यो भने गाउँका मानिसले बिस्तारै त्यहाँ भएका पुस्तकहरू पढ्ने छन्।पुस्तकालय हाम्रो जीवनलाई उज्यालो तर्फ लाने साँचो हो । पुस्तकालय आज सबै मानिसले पढ्ने गर्छन । सामाजिक समस्या यसका ज्ञानले हटाउन सकिन्छ । यसले जीवनको विकासमा ठुलो भूमिक खेलेकाे हुन्छ । त्यसै गरी पुस्तकालयका किताब पढनेले बिभिन्न क्षेत्रका ज्ञान प्राप्त गर्न सक्छ तर यसका महत्त्व नजान्नेले सफलता र कुनै क्षेत्रमा अगाडि बढ्न सक्दैन । पुस्तकालयले हाम्रो जीवनलाई अर्थ दिने गर्छन् । यो हाम्रो राष्ट्रको विकासको अनुपम धरोहर हो ।

Memories are fundamental components of our body. They create our personalities since they contain our past experiences and knowledge. Everybody has memories, both pleasant and unpleasant. Both fresh and distant memories are present in us. Additionally, certain memories brighten our happy days and help us get through difficult ones.

Memories make our life easier. Put another way, memories hold a special place in our hearts and are therefore priceless. They assist in our improvement by enabling us to grow from our errors. In my opinion, childhood memories are the ones that people cherish the most. They support the survival of our inner kid. Furthermore, they bring smiles in the present when we go back to the happy past memories.

Our lives are shaped by the memories we have of our childhood. They help us recall our happiest moments in life. They mould our thoughts and destiny. Positive childhood experiences help people grow up to be content adults. But having painful childhood memories has a serious negative impact on an individual's adult life.

Thus, we see how childhood memories shape our future. They do not necessarily define us but they surely play a great role. It is not important that someone with traumatic childhood memories may turn out to be not well. People come out of their traumatic experiences and grow as human beings. But, these memories play a great role in this process as well.

Above all, recollections from infancy nurture the kid within. Every adult has a kid within them, regardless of their age. The kid in the adult is seen sometimes.  For example, some people behave like kids when they see swings, while others get delighted like kids when they see ice cream. All of this occurs as a result of our earliest recollections, which jog our memory of the moments connected to the things that excite us. Therefore, childhood memories have a significant impact in our life.

We should all treasure our early years because they will always be our friend and our "bliss of solitude." When one associates simple things with their early years, they have deep significance. The days were pure innocence and devoid of complexity. Therefore, the happy memories are very dear to our hearts.

नागरिक एक देशको अङ्ग पनि हाे । देशलाई विकासतर्फ लाने एक सामान्य व्यक्ति भनेर पनि भन्न सकिन्छ । नागरिक भनेको एक देशमा बस्ने, नागरिकता हासिल गरेको व्यक्ति हो । नागरिक, देशको सामान्य प्रतिनिधि भए पनि ऊसँग देश हाँक्नेसम्मकाे अधिकार हुन्छ । आफ्नो देशको निर्माण गर्ने पाउने समेत अधिकार हुन्छ । नागरिक अधिकार भन्नाले एक नागरिकले आफ्नो जीवन सहजता, समृद्ध बनाउनका निम्ति राज्यले तोकिएका तत्त्वहरू भनेर बुझिन्छ । सुरक्षा, स्वतन्त्रता, धर्म, शिक्षा, स्वास्थ्य, आदि नागरिक अधिकारअन्तर्गत मानिन्छन् । नागरिक कर्तव्यले हामीलाई आफ्नो परिवार, समाज, र देशकोप्रति जिम्मेवार बनाउँछ । एक देशको नागरिक भइसकेपछि त्यस देशको विकास र सहयोग गर्नु नै नागरिकको एक मात्र कर्तव्य हो । आफ्नो घर सँगसँगै आफ्नो नजिकका ठाउँहरू पनि सफा राख्नु पर्ने जस्ता सामान्य कर्तव्यहरू मात्र पालना गर्नु पर्ने हुन्छ । 

कुनै कुराको अधिकार पाएसँगै, कर्तव्य पनिसँगै जोडिन जान्छ । नागरिकको अधिकार र कर्तव्य देश अघि बढाउन, विकासतर्फ बढाउनका निम्ति एकदम महत्वपूर्ण दुई तत्वहरू पनि हुन् । यी दुई तत्त्वलाई दुई पाङ्ग्रे गाडीसँग पनि तुलना गर्न मिल्छ । जस्तै कुनै बैङ्कमा हेर्ने हो भए दुई पाङ्ग्रा हुन्छ र एक सरे अर्को पनि सँगै सार्नु पर्ने आवश्यक पर्दछ अनि मात्र गाडी अघि बढ्ने छ । र सँगसँगै चालक पनि राम्रो हुनुपर्दछ। अधिकार पाएसँगै ठूलो कर्तव्य पनि आउने गर्दछ । अधिकारको पूर्ण रूपमा प्रयोग गरे आफ्नो र आफ्नो देशको विकास हुन्छ । यदि नागरिकले शिक्षा प्राप्त गरेकाे छ भने उसले आफ्नो ज्ञानलाई समृद्धि र विकासको लागि उपयोग गर्न सक्छ । अधिक जानकारी प्राप्त गरी समाजमा आफ्नो भूमिका पुरा गर्न सक्छ । जस्तै एक अधिकार भनेको मतदान खसाल्न पाउनु हो ।

कर्तव्य भनेको राम्रो व्यक्तिलाई मत खसाल्नु पनि हो । यस्ता ससाना कर्तव्यलाई राम्रोसँग प्रयोग गर्ने सके देशको भविष्य उज्ज्वल हुने छ । हरेक नागरिक राम्रोसँग सुरक्षित भएर हिड्ने अधिकार सरकारले जनतालाई प्रदान गर्न आवश्यक हुन्छ । त्यस नागरिकको कर्तव्य भनेको सबै कानुनी नियम पालना गर्नु र आफू हुँदै गर्ने क्रममा सके सफा नसके फोहोर नगर्नु हो । हरेक नागरिकले आफै केही गर्ने चाहे गर्न पाउने अधिकार सरकारले हरेक नागरिकका लागि प्रदान गरेको छ । यसको भङ्ग अरु कहिले पनि गर्ने पाउने छैन । तर कानुनी नियमको पालना गर्ने र कर नछली देशलाई आर्थिक सहयोग पनि पुर्‍याउनुपर्छ । देशले दिएको खेत, बारी, जग्गाजमिनमा आफूले केही गरेर देशलाई राम्रो पुण्य फर्काउनुपर्छ । देशले प्रदान गरेको हरेक कुरा हाम्रो जीवन क्रम चलाउन निकै महत्त्वपूर्ण छ । मिलेर देशको विकास गर्न गरो हुँदैन । सबै काम सरकारको मात्र पनि होइन, देशलाई विकासमा सहयोग पुर्‍याउने भनेको सरकार र जनता सबै मिलेर हो । हाम्रो एउटा सोचले देशको विकास हुने छ र चेतनाको कमी भएकोले मानिसको आत्म विकास र क्षेत्रको विकास भइरहेको छैन । एउटै समाजमा बसिसकेपछि एक आपसमा मिलेर एक समान भएर बस्नु  पर्छ । एक अर्कोको सहयोग गर्दै विकास गर्नुपर्दछ। यसैगरी सामाजिक सहयोग गर्नु र अरूको सेवा गर्नु नै नागरिकको अर्को कर्तव्य हो । 

देशलाई विकासतर्फ लैजान नागरिकले अधिकार र कर्तव्य दुबैकाे पालना गर्न पनि आवश्यक छ । देश हाम्रै हातमा छ । एक सचेत नागरिक बनेर देशको विकासका लागि मिलेर काम गरौं र चेतना फैलाऊ । नागरिक अधिकार र कर्तव्य शान्ति, सामाजिक सुख र समानता र सहजै रूपमा देशलाई विकासतर्फ लैजाने तत्त्वहरू हुन् । नागरिक नागरिक बीच राम्रो सम्बन्ध बनाएर आफ्नो सामुदाय मिलेर विकास गर्यौ भने पनि देशको पूर्ण रूपमा छिटो विकास हुने छ । सबै कर्तव्य राम्रोसँग पालना गरे देश विकासतर्फ मोडिने छ। नियम, कानुनको पालना गरौं र देशको विकासमा मिलेर हात जुटौं र देशको विकास भएको हेरौं । 

Most often a common question surrounds our daily life: Can I do something meaningful in my life? In our schools we are always taught about legendary figures like Nelson Mandela, Kailash Satyarthi, Anuradha Koirala, and Jane Addams, who contributed significantly to humanity and dedicated their lives to a cause. It is natural to wish for something notable as well. In pursuing a meaningful life, people are compelled to make sense of living a so-called “normal life”. What kind of life is normal? According to the understanding of the majority, leading a life without any chaos, making a decent earning by doing 9 to 5, and maybe contributing to the family lineage is a normal life. But why is somebody compelled to live a monotonous, pointless, directionless, and hence purposeless life? The reason is undoubtedly, economic independence.  We as humans have certain basic needs; food, shelter, education, and health. Even if our income addresses our basic needs and there is room for our passion then there comes social expectations and reputation. Celebrations of festivals, events like marriage, visiting exotic places, and owing valuable goods are a part of a certain life standard one strives for. And in this common will of living a high-value life, one forgets about their passion, ultimately sacrificing their time and energy to make attempts towards their dream. This is a commonly shared reality of many. 

While everyone has their own kind of dream, societal expectations and personal circumstances snatch the right to live one’s life on their own terms. While I mention the conditions,  one might question why it is necessary to live a meaningful life at all. Then comes the awareness of how life can be different for various people, how social issues are a norm in many societies, how exploitation and crimes are excessively making people’s lives miserable, and how helplessness and grief are shared. How can we, as educated and aware individuals, neglect them without attempting? The concept of logotherapy by psychiatrist Viktor Frankl in his book “Man’s Search for Meaning’’ gives a meaningful insight into leading a purposeful life.  He mentions that we can discover meaning in any situation, even the most difficult ones by simply choosing how we respond to suffering and by finding purpose. He believed that the primary drive for people is not seeking pleasure or power, but finding meaning in their lives. We can find meaning through our work, relationships, and even through struggles. 

If we are willing to make a difference and work for a cause we instead of dwelling deep in the question should try to make possible actions within our skills, abilities, and resources that constitute a normal life. 

जब नेपालका मानिसहरूले "कोट" शब्द सुन्छन्, उनीहरूले आफ्नो देशको इतिहासमा साँच्चै महत्त्वपूर्ण घटनाको बारेमा सोच्छन् । धेरै पहिले कोटमा कोट पर्व नामको ठूलो द्वन्द्व भएको थियो जसमा धेरै मानिसहरू  मारिएका थिए । यो लडाइँले नेपालमा धेरै समस्याहरू निम्त्यायो र जङ्गबहादुरले  वास्तवमै लामो समयको लागि शासन गरे तर कोट यो लडाइँको लागि मात्र परिचित छैन । यसमा महत्त्वपूर्ण परम्परा र नृत्यहरूको इतिहास पनि छ जुन आज पनि मनाइन्छ ।

कोटगढीको जीर्ण र ऐतिहासिक सामग्रीको हराइसकेको छ र यसले नेपालको सांस्कृतिक धरोहरमा गम्भीर खतरा पराएको छ । गुल्मी र पाल्पा भेगमा प्राचीन कालदेखि गुल्मी, पाल्पा र अरू सांस्कृतिक धरोहरहरू रहेका थिए, जुन आजका दिनमा नेपालको ऐतिहासिकता र सांस्कृतिक समृद्धिमा महत्त्वपूर्ण छ । कोटगढीको संरक्षणमा विशेष रूपमा चासो नदिएकोले स्थानीय निवासीहरूमा चिन्ता पैदा गरेको पनि देखिन्छ । आधुनिक पुरातत्त्वविज्ञहरूले परीक्षण गरेका बताइन्छ तर कोटगढीबाट पुरातात्त्विक चीजहरूको चोरीले नेपालको ऐतिहासिक र सांस्कृतिक समृद्धि र धरोहरको दृष्टिकोणबाट धेरै चिन्ता थपेकाे छ । पृथ्वीनारायण शाहको एकीकरण युगमा कोट र गढीमा राज्य सञ्चालन गर्दै आएका भुरेटाकुरे राजालाई लखेटेपछि शाहवंशले कालिकादेवी मन्दिर निर्माण गरी पूजा गरेको महत्त्वपूर्ण घटना हो । सराएँ नृत्यले दसैँको अवसरमा नेपाली सांस्कृतिक विविधता र समृद्धिमा महत्त्वपूर्ण योगदान पनि प्रदान गरेको छ र यो स्थानीय जनतामा गरेको गर्व र मनोबलले सांस्कृतिक परम्परामा चर्चा गराएको छ । सराएँ नृत्यले नेपालको विविधता र समृद्धि बढाउँदै आएको छ र यो सांस्कृतिक परम्पराले लोकप्रियता पनि पाएकाे छ । 

बाजा सहितको तालमा बाख्खै बाख्खै भन्दै  खुँडा जुधाएर नाँचिन्छ। यो नाँच रमाइलो हुनका साथै आफूले जानेको साहसिक कला प्रदर्शन गर्न सकिन्छ । पूर्णिमाको दिन स्थानीय कोटघर र देवीको मन्दिरमा सराएँ नाँच नाँचिने परम्परागत प्रचलन छ । यो नाँच पनि आएको कोजाग्रत पूर्णिमाको दिनमा हुने मेला पनि लोकप्रिय छ । सराएँ  नाँचले दसैँको अवसरमा पश्चिम नेपालका केही भागमा मनोरञ्जनात्मक प्रस्तुति  दिन काम पनि गर्दछ । यो गुल्मी, अर्घाखाँची, पाल्पा, प्युठान, र यसका आसपासका विभिन्न कोट र शक्तिपीठहरूमा हुन्छ । यो नाँच विजयादशमीको भोलिपल्ट एकादशीदेखि पूर्णिमासम्म  नाँचिने प्रचलन छ । सराएँ नाँचले पञ्चेबाजासहित मन्दिरमा चढाएका खुकुरा, तरवार, र खुँडा नचाई एकापसमा जोडिएर नृत्य गर्दछन् । खुडा, भाला, र तरवार नचाएर सराएँ नाँचले दसैँपर्वको समापन गराउने प्रचलन पनि रहेको छ । कोजाग्रत पूर्णिमाको दिन परम्परादेखि नै खुडालगायतका हातहतियार नचाएर नाँचिने सराएँ नाँचले पाल्पा जिल्लाको लिपिनदेवी, छहरा, भुवनपोखरी, मस्याम, मुझुङ्, पूर्वी पाल्पाको हुवीन, रम्वादेवीको शक्तिपीठलगायतका गाउँमा रमाइलो वातावरण सिर्जना गराएको हुन्छ। सराएँ नाँचको महत्त्व गुल्मी जिल्लामा पनि उत्तिकै छ । 

गुल्मी जिल्ला संस्कृतिको धनी मानिन्छ र ऐतिहासिक कोटका मन्दिरहरूमा खड्ग जुधाउने परम्परा, पञ्चबलीको प्रथा र दशैको बेलामा कोटमौलाको शक्तिपीठबाट निकालिने सराएँ नाँच गुल्मी जिल्लाको सेरोफेरामा लोकप्रिय छ। जिल्लाको धुर्कोट, अर्जै, दिगाम चारपाला, इस्मा र चोयँगा गाउँमा नाँचिने सराएँ नाँचले ऐतिहासिक संस्कृति जोगाउने काम गरेको छ । अहिले पनि त्यस क्षेत्रको सराएँ नाँच हेर्न छिमेकी जिल्लाहरूबाटसमेत मानिसहरू पुग्ने गर्दछन्। हातमा खुडा, ढाल, तरवार लिएर बाजागाजाका साथमा नाँचिने सराएँ नाँच विजया उत्सवको रुपमा लिने गरिन्छ । परम्परादेखि नै गाउँको देवी मन्दिरमा भएका खुँडाहरूलाई धारिलो बनाई प्रत्येक वर्ष कोजाग्रत पूर्णिमाको दिन सराएँ नाँचिन्छ ।

गुल्मी र पाल्पा भेग मगरात क्षेत्रमा प्राचीनकालदेखि थिए । भारतमा मुसालवान आक्रमणको बेला आर्यहरू पहाड पसेर मगरहरूको आश्रयमा बसेका थिए र मुसलमानी सेनालाई मगरहरूले सुँगुरको मद्दतबाट परास्त गरेका थिए । त्येसैले पुराना कोटहरूमा अझै पनि सुँगुरको वली दिइने गरिन्छ र मगरहरूले पुजारी बन्ने गर्छन् । मगरात राज्यका वलिह्याङ्ग राजा थिए, जसको राजधानी पाल्पाको बल्ढेङगढीमा थियो । गुल्मी, पाल्पा, र अर्घाखाँचीका विभिन्न ठाउँमा मगर भाषा बोलिने हुँदा कतिपय स्थानमा ठाउँको नामसमेत मगर भाषामा रहेका छन् । उदाहरणका लागि होलाङ्दी, रिडी, राम्दीजस्ता शब्दलाई लिन सकिन्छ । सराएँ नाँचमा प्रयोग हुने बाख्खै शब्द पनि मगर भाषाबाट आएको हुनसक्छ । यो नाँच गुल्मी जिल्लामा उत्तिकै महत्वपूर्ण छ । सराएँ नाँचले गुल्मी जिल्लाको सेरोफेरामा लोकप्रियता प्राप्त गरेको छ र जिल्लाको धुर्कोट, अर्जै, दिगाम चारपाला, इस्मा, र चोयँगा गाउँमा नाँचिने सराएँ नाँचले ऐतिहासिक संस्कृति जोगाउँछ। 

पश्चिमका पाल्पा, गुल्मी, अर्घाखाँची, प्युठान, बाग्लुङ, स्याङ्जा जिल्लामा प्रसारित गरिएको ऐतिहासिक सराएँ नाँचले कोटमौलाको देवी मन्दिरमा मेला लाग्ने गर्दछ । भुरे–टाकुरे राजाहरूको युद्ध मात्र होइन । दैत्यमाथि देवीको विजयको उत्सवका रुपमा मनाइने यो नाँचमा पौराणिक युद्धमा प्रयोग हुने खुकुरी, खुडा, भाला आदि हतियार प्रदर्शन हुनेगर्दछ। सराएँ“ नाँचको प्रचलन बाइसे–चौबिसे राज्यकाल (१५ औं शताब्दीतिर) बाट शुरुवात भएको अनुमान छ। त्यसैले सराएँ नाँचको प्रचलन करीब २ सय वर्ष पहिलेबाट भएको अनुमान गरिन सकिन्छ। सराएँ“ नाँचमा गुल्मी, अर्घाखाँचीमा प्रचलित मल्लकालीन बाजागाजासमेत प्रदर्शन गरिएको हुन्छ। युद्ध जित्न सहयोग पुयाएका हतियारको सम्मानमा यो नाँच देखाइन्छ। भजन, चुट्का, पञ्चैबाजाजस्ता बाजाका साथमा सराएँ नाँचिन्छ । बडादसैँको रमझमसँगै एकादशीदेखि पूर्णिमासम्म गुल्मी, अर्घाखाँची, प्युठान, बाग्लुङ, स्याङजा, पाल्पालगायतका ऐतिहासिक मठमन्दिर, कोट एवं शक्तिपीठहरूमा परम्परागत सराएँ नाँच नाँच्ने परम्परा छ भने प्युठानको भित्रीकोटलगायतका केही स्थानमा तिहारसम्म यो नाँच नाँच्ने प्रचलन छ। मानिसहरूको बसाइ–सराइ र पेसाले गर्दा आजभोलि काठमाडौँ  र देशका अन्य केही शहरहरूमा समेत सराएँ नाँचको थालनी गरी लोपोन्मुख संस्कृति जगेर्ना गर्न थालिएको छ ।

अर्घाखाँचीका अर्घामैदान, खाचीकोट, ठाडा, असुरकोट, रागामारे, गोखुङ्गा, गुल्मीको धुर्कोट, पुर्कोट, हर्पुकोट, जुभुङ, इस्मा, अर्जै, अम्मरपुर, हाडहाडे, बिरवास, वाग्ला, मोरुङ वामी टक्सार, अजिमीर, पिपलधारा, नयाँगाउँ बाग्लुङका गल्कोट, विहु, काडेवास, कुस्मीसेरा, राङ्खानी, स्याङजाको गल्याङ, राम्दी, प्युठानको भित्रीकोट, असुरकोट, गडीकाकोट, नारीकोट, बादीकोट, ओखरकोटमा भएका शक्तिपीठहरूमा पनि यो सराएँनाँचको ठूलो महत्व छ । केही वर्ष अगाडिदेखि प्युठान, अर्घाखाँची, गुल्मी र पाल्पाबाट बसाइ–सराइ अथवा रोजगारी र व्यवसायमा आएका घरपरिवारबाट दाङको लमही एवं भालुवाङ बजारमा पनि सराएँ नाँच नाँच्ने गरिन्छ। दसैँको बेलामा शक्तिको स्वरुप मानिएको देवीको मन्दिरबाट शुरु गरिने सराएँ नाँच बजारका विभिन्न स्थानमा हजारौँ जनमानस सहितको भेलामा महिला पुरुष लामवद्ध भएर सराएँ नाँच नाँच्ने गर्दछन् । विशेष गरी सयौंको संख्यामा महिला पुरुषहरू हातमा हतियार लिएर पञ्चेबाजाको तालमा ढल्की–ढल्की सराएँ नाँच नाँच्छन् । खुकुरी, खुडा, तरवार, ढाल र लट्ठी हातमा लिएर दमाहा, नरसिंहा, टयाम्को, सनही र झ्यालीको तालसँगै  सराएँ नाँच नाँच्दा निकै रोमाञ्चपूर्ण हुन्छ। राजमार्गमा पर्ने भालुवाङ र लमही बजारको सराएँ नाँच हेर्न दाङ जिल्लाका विभिन्न स्थानका मानिसहरूको भीड लाग्ने गर्दछ ।

नेपाली समाज वास्तवमै बहुभाषा, बहुसंस्कृति, थुप्रै जनजाति, विविध धर्म र संस्कृति, आ–आफ्नै चाडपर्व र परम्पराले बनेको एउटा समाज हो । विभिन्न जातिहरूको बसोवास, १ सय २३ भाषा बोल्ने जाति, विविध धर्म र संस्कृति भएको समाजमा यो सराएँ नाँचको छुट्टै पहिचान र महत्त्व छ ।

स्राेतः अनलाइन

Introduction

Technology has become an integral part of our life. In the present context, the incorporation of technology into the lives of people only seems to be growing. One of the prominent technologies of the modern world is the internet. The Internet is used all over the world. The addition of the internet has definitely added a lot of benefits in the lives of people but while making use of the internet, one must be careful. Carefulness should be based on the fact that our use of the internet does not harm or cause threats to others. To promote collaborations into a safer and respectful environment, cyber ethics/ laws are implemented.

A set of rules and principles that helps in ensuring a positive and respectful online environment for users by effectively managing the usage of technology is  referred to as cyber ethics. Quite similar to the rules on how social ethics and principles govern our behavior for the common good of everyone, cyber ethics helps in promoting an environment which is safe and respectful to every technology user.

Basics of Cyber Ethics

Privacy: One of the most easily violated aspects in cyberspace is one's privacy. While many strict actions and rules have been implemented to prevent one's sense of personal space, the problem of privacy is still a massive concern. As per cyber ethics, one must not post content that is demeaning and hurtful to any individual or group of people. Similarly, divulgence or sharing others personal information is highly discouraged. The practice of illegal collection and sharing of others personal details is considered as the inversion of personal space. 

Security: As the technology keeps advancing, the challenges it presents also becomes prominent and complex. One such problem in the cyber space is hacking and loss of personal details. To combat these problems, one should take measures for effective use of digital space like; using strong passwords, creating digital signatures, not sharing sensitive information etc. 

Responsibility: There has been ample evidence showcasing the prevalence of cyber bullying and harassment. These are the unethical practices that disrupt the peace and cooperation enforced online. The incidents of cyber bullying, harassment, blackmailing, hacking or any wrong acts must be effectively reported to the concerned authorities. Reporting these events help authorities understand its causes and effects and help them minimize the future risks by addressing the root cause. It is everybody’s responsibility to let higher authority know about the problems and make the space secured and reliable.
 

Ownership: Every individual or organization disclosing their research, analysis, interpretation, articles, criticism or any source of data online have certain rights for them. Every individual publishing their content online will have access over their data. It simply implies the rights and responsibilities an individual or organization has over digital assets such as; data and software. Having ownership toward your own content helps prevent cases of cyber attack, frauds and  misinformation.

Accuracy: While publishing contents online one must pay attention that the released set of information is not a means to spread rumors and false information. Publishing fake news or content can often be a cause for bullying, disrespect and conflicts between individuals and groups. Hence, prior to publishing any content, it must be checked thoroughly to avoid all the bad possibilities. 

खेल र कुद दुई शब्दको मेलबाट खेलकुद शब्द बनेको हो । खेलकुद एक शारीरिक गतिविधि हो, जुन रमाइलो वा प्रतिस्पर्धाको निम्ति गरिन्छ। खेलकुद घर भित्र या बाहिर जा पनि गर्न सकिन्छ किनभने यो विभिन्न किसिमको हुने गर्छ । खेलकुद कुनै एक विषय वा क्षेत्रमा मात्र सीमित रहँदैन । खेलकुदबाट व्यक्तिको स्वास्थ्य  मात्र होइन धन, मान, सम्मान, र यसमा प्रतिष्ठा पनि बृद्धि हुन् । यसमा  शारीरिक परिश्रम र कौशल संलग्नता हुन्छ । 

खेलकुद धेरै महत्त्वपूर्ण छ किनभने यसले हाम्रो शरीरलाई गतिशील बनाउने र स्वास्थ्य राख्न मद्दत गर्दछ । यस सन्दर्भमा मन बहलाउन वा व्यामका निम्ति खेल्ने र कुद्ने कामको महत्त्व नै खेलकुदको महत्त्व भनि बुझिन्छ। आजकल खेलकुद शब्दले मनोरञ्जन र व्यायाम लागि खेल्ने र कुद्ने मात्र नबुझी व्यापक अर्थमा एउटा ठुलो व्यवसायलाई पनि बुझाउन थालेको छ । खेलकुद व्यक्तिको सम्मान र प्रतिष्ठासँग पनि जोडिन पुगेको छ । वर्तमान युगमा खेलकुद दिन प्रतिदिन लोकप्रिय बन्दै गइराखेको छ। खेलकुदले मानिसहरूलाई फिट राख्ने र शारीरिक बल प्रधान गर्ने भएकाले यो जीवनको प्रत्येक चरणमा महत्त्वपूर्ण बन्न पुगेकाे छ । 

खेलकुदले मानिसको  व्यक्तित्वमा पनि सुधार गर्छ । खेल खेल्ने वा शरीर चलाउने बेलामा शारीरिक क्रियाकलपले रक्तचाप पनि स्वास्थ रहन्छ र रक्तनली पनि सफा रहन्छ । खेलकुदमा फरक फरक मानिसको रुचि फरक-फरक हुन्छ तर हरेक खेलमा कार्य भने एउटै हुन्छ जुन हो आफ्नो शरीरलाई फुर्तिलो बनाउने काम ।  खेलबाट हाम्राे शरीर र मन दुवै स्वस्थ रहन्छन् ।

अहिले खेलकुद खेल्ने मानिसहरू धेरै बढेका छन् किनभने यसमार्फत पूजी कमाउन पनि सकिन्छ । सानैदेखि लगनशील र अनुसासित ढङ्गले कुनै पनि खेललाई आत्मसात गर्दै अगाडि बढेमा व्यक्तिको व्यक्तित्त्व निकै छिटो अगाडि पुग्न सक्छ । यसरी खेलकुदका माध्यमबाट व्यक्तिले आफ्नो व्यक्तित्वको सुवासलाई जताततै फैलाउन सक्छ ।नयाँ किर्तिमान कायम गरी आफू र आफ्नो राष्ट्रलाईसमेत चिनाउन सक्छ । त्यसैले गर्दा पनि खेलकुद हरेक व्यक्तिको लागि महत्त्वपूर्ण बन्न गएको छ । शारीरिक क्रियाकलापमा संग्लग्न हुने बालबालिकाहरूले सम्मान गर्न सिक्छन् र आफ्नो रिस पनि काबुमा राख्न सिक्छन् । जसरी स्वस्थ शरीरको लागि पाेषणकाे आवश्यकता पर्दछ, त्यसरी नै मानसिक र शारीरिक विकासका लागि बालबालिका लागि खेलकुद अपरिहार्य छ । खेलकुदले मानिसलाई नेतृत्व, जिम्मेवारी र आत्माविश्वासको भावना साथ काम गर्न सिकाउँछ । अहिलेको परिवर्तनशील युगमा धेरै मनिसहरू आफ्नो स्वास्थ्यको ख्याल राख्दैनन् जसका कारण आफ्ना जीवनका पछिल्लो चरणमा खराब परिनाणहरू भोग्न बाध्य हुन्छन् । नियमित शारीरिक गतिविधिमा संलग्न हुने व्यक्तिहरूले यस्ता रोगहरूबाट सजिलै बच्न सक्छन् ।  जुक कुरा बिभिन्न खाेजअनुसन्धानले पनि भनेका छन् ।

नियमित रूपमा खेलकुदमा समावेश हुने हो भने मानिसको जिन्दगीका तनाबहरू पनि  कम हुने गर्छ । संसारको धेरै ठुलाे जनसङ्ख्या मोटोपनका कारण देशहरूले  निकै समस्या झेल्न बाध्य छन् तसर्थ मोटोपन हटाउन खेलकुद एक सबैभन्दा मनोरञ्जनात्म  र  उपयोगी तरिका हो । खेलकुदले हामीलाई सक्रिय राख्छ । केही रोगबाट निको हुन चिकित्सकहरूले पनि खेल खेल्न सुझाब दिने गर्छन् त्यसैले हामीहरूले खेलकुदलाई वेवास्था गर्नुहुँदैन र सबै कुनै कुनै एक खेलमा सहभागी भएर शरीरलाई स्वस्थ राख्न आजका सभ्य नागरिककाे कर्तव्य पनि बन्न पुग्छ ।