भ्रष्टाचार दुई शब्द भ्रष्ट र आचारले बनेको शब्द हो । भ्रष्टाचारको अर्थ राम्रो आचार नभएको वा खस्किएको कारोबार हो । भ्रष्टाचार नेपालमा एउटा व्याप्त रहेको सरुवा रोग जस्तै हो । अहिले नेपाल जस्तो मुलुकमा भ्रष्टाचार एकदमै गम्भीर चुनौतीको रुपमा बढ्दै गएको छ । भ्रष्टाचारका कारणले गर्दा नै राष्ट्र र जनता पीडित भएका छन् । भ्रष्टाचारका कारणले गर्दा नै राष्ट्र पीडित भएको र गरिब जनताहरू झन् पीडित हुँदै गएका छन् । देशको विकास निर्माणका काममा पनि अवरोध हुँदै गएको छ । भ्रष्टाचारले गर्दा नै राष्ट्रको अस्मिता पनि धरापमा परेको देखिन्छ।
भ्रष्टाचारलाई वृहत् नेपाली शब्दकोषले दूषित मर्यादाको रुपमा व्याख्या गरेको छ । कानुनविरुद्ध घुस खाई पक्षपातपूर्ण निर्णय लिने, भ्रष्ट मनसाय वा घुसखोरीको काम आदि भ्रष्टाचारमा पर्छन् । अहिलेको समयमा राजनीतिक क्षेत्रमा भ्रष्टाचारको सञ्जाल व्यापक रहेको छ। विभिन्न मुलुकहरूमा विभिन्न किसिमका संयन्त्रहरूको गठन गरिएको पनि देखिन्छ। सबैभन्दा बढी अहिलेको समयमा सार्वजनिक क्षेत्र भ्रष्टाचारको दलदलमा फसेको छ । नेपालमा पनि संवैधानिक निकायका रूपमा वि.सं २०४७ साल माघ २८ गते अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग गठन गरेर सार्वजनिक निकायमा व्यापक छानविन गर्दै अख्तियार दुरुपयोग रोक्ने प्रति प्रयत्न गरिएको थियो । नागरिक, कर्मचारी, सरकारी तथा गैरसरकारी संघ संस्था भ्रष्टाचार विरुद्धका निकायहरू एकजुट भएर भ्रष्टाचार विरुद्धको अभियानमा लागिपरेर मुलुकबाट भ्रष्टाचार उन्मूलन गर्न सक्छन् । भ्रष्टाचार नियन्त्रणका लागि आम नागरिकहरूको पनि महत्वपूर्ण भूमिका रहेको हुन्छ । भ्रष्टाचार रोक्नका लागि नागरिकले सूचनाको हक प्रयोग गर्न सक्छन् । यस हकले कुनै पनि सार्वजनिक संस्थाले गरेको काम कारबाहीको बारेमा जानकारी सार्वजनिक गर्ने व्यवस्था गर्दछ । जसले गर्दा अरु नागरिकहरू पनि भ्रष्टाचारका बारेमा सचेत हुँदै जान्छन्।
भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्ने अरु विभिन्न तौरतरिका छन् । भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्नका लागि सरकारले भ्रष्टाचारीलाई कारवाही गरेर कडा भन्दा कडा सजाय दिनुपर्छ । कुनै पनि मानिसले भ्रष्टचारविरुद्ध केही पनि राम्रो काम गरेमा उसलाई सम्मान दिने, इनाम दिने र प्रोत्साहन गर्ने गर्नुपर्छ । यसो गरेमा त्यो मानिसको पनि आफूमा आत्मविश्वास बढ्छ र उसलाई आफूमा गर्व हुन्छ । आफूले राम्रो काम गरेकोमा ऊ खुसी भएर अझै पनि यस्तै राम्रा काम गर्दै जान्छ। त्यस व्यक्तिलाई राम्रा काम गरेकोमा प्रशंसा गर्नुपर्छ र अझै यस्तै कामहरूमा निरन्तरता दिलाउनुपर्छ । यति मात्र होइन राजनीतिबाट पनि भ्रष्टाचार विरुद्ध कलम चलाउनुपर्छ । राजनीतिले त हो नि भ्रष्टाचारलाई रोक्न सक्ने । भ्रष्टाचारको लडाईका लागि सरकारको प्रयत्नले मात्र होइन जनताहरूको हात पनि हुनुपर्छ। राष्ट्रिय निकायहरूमा कानुनको बलियो संरचनाको पनि आवश्यक छ । समाजमा भ्रष्टाचार प्रति घृणाको भावना पैदा हुँदै जानुपर्छ । भ्रष्टाचारीलाई सजाय दिएर सामाजिक र सांस्कृतिक हिसाबले बहिष्कार गर्न सक्ने हाम्रो सरकार हुनुपर्छ ।
अहिलेको समयमा त झन् भ्रष्टाचार नियन्त्रणमा युवा वर्गहरूको एकदमै ठुलो भूमिका रहेको छ । युवा भनेको मानव जीवनमा अत्याधिक जोस, जाँगर, उत्साह, शक्ति भएको एउटा उमेर समूह हो । परिवर्तनका लागि नयाँ सोच, उर्जा, चेतना, मौलिकता तथा प्रष्ट स्वभाव आदि अनेकौँ तत्वहरू युवावर्गमा छन् । युवाहरू देशका मागी हुन् भने देशका मणिलाई वैदेशिनु नपर्ने वातावरण सिर्जना गर्नुपर्छ । युवाहरूले आफ्नो माग र आवश्यकतालाई सरकार समक्ष लैजान आवश्यक छ। युवाहरूले अरू क्षेत्रहरू मात्र होइन, राजनीतिक क्षेत्रमा पनि ध्यान दिनुपर्छ । राजनीतिलाई पनि अरू क्षेत्रहरू झैँ महत्वपूर्ण मान्ने र भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्न हो भने देशको विकास हुँदै जान्छ जनताहरू पनि सुखसुविधामा बस्न सक्छन् ।
उज्यालाेको तल उभिन सकिनँ
मृत्युबाट टाडिन सकिनँ
उमेर नपुग्दै, विवाह होला जस्तो छ हाम्रो
चाहना नफुल्दै, बन्धन यो गाँसिदै छ किन ।
कुदेर पसल जान नमान्ने
प्रकृतिसँग रम्न नमान्ने
आज हो कि भोलि अब
कालो धुँवा बनेर हराउने भएँ ।
तिमीसँग न हुन पाएँ
न घर बसाएँ न मन नै बसाएँ
अँगाली राख्छु भनेको
यो भविष्य रहदै नरहेको ।
आमैको हातमा हात राखेर
भित्तामा देख्छु सारा संसार तर
उज्यालाेको तल उभिन सकिन
मृत्युबाट टाडिन सकिन ।
कहाँ जाने छु थाहा छैन
यहाँ आएकै किन थिए ? दु:ख पिउन ?
मोहको संसार हैन मायाको जाल भयो मलाई
आशा दिएर भगाइदै छ जसलाई।
प्रेम क्षणिक हुन्छ भन्थे
रोगले किन छोडेन मलाई
घृणा अमर हुन्छ भन्थे
रोगले किन छोडेन मलाई ।
अध्याराेलाई अँगाल्न जादै छु
उनले बोलाएकी छन् मलाई
परलोक हो कि मेरो वियोग अब
कोही भनिदेऊ नडराई ।
स्मरण गर्दै ती छोटा दिनहरू
यो अफसोस पनि भयो विहिन
उज्यालाेको तल उभिन सकिनँ
मृत्युबाट टाडिन सकिनँ ।
टाडिन सकिनँ ।
सकिनँ ।
It was the time when I was at the end of the session of my grade seven. My final terminal examinations were going on, and I frequently heard about the coronavirus. As my exams were going on, only two of the subjects were left, and suddenly in the morning a phone call from school came announcing that all the schools in Nepal were being closed because of the danger of the coronavirus pandemic. I was shocked because of that news. At first, I felt okay for the virus but later on, slowly people started getting affected by it, and many of them died. Since that was my first time experiencing something dangerous like that, I got panicked and afraid.
My dad was out of the valley for his work, and I was all alone in the home with my mom. The two of us were the only ones living in the house. Since we were alone, we got afraid and panicked more. In the beginning, the lockdown was going really well for me because I never had such a long holiday from my school and studies. But later on, after months of staying at home like that, it started to get boring. Many people in the city were affected by the virus. So there was no probability of the schools to open soon and all other sectors began to get normal like before. My school started taking online classes. This thing was new for me because I was just a grade 7 student and I was not that much familiar with the technologies. Since virtual school and virtual classes were new for me I began to enjoy that. For several months I passed my days getting engaged into the online classes which were of no use and they were taken by the schools just for making the students get engaged.
The virtual classes weren’t going like they go in the physical classes because many issues of internet, electricity, and interaction came day by day which were very irritating and frustrating. Slowly the days, weeks and months passed, and finally after several months the government announced the schools to be open again though precautions were compulsory. Taking precautions, I again started to go to school but with another closure again, things started to get worse. The government announced all of the things to be stopped and announced lockdown once again.
I felt weird during the lockdown because I was not allowed to get out of my house. I felt really suffocated and irritated. I realized how the caged animals in the zoo feel being trapped inside their bars. I understood how important is freedom for the human beings. However, I also felt happy for the environment and the compensation to the mother earth. The natural environment looked fresher and the mother earth got some relief. To tell you the truth, I could see the snow-capped mountains from my house in the clear atmosphere. There was no movement of the vehicles and no operation of the factories.
The second phase of lockdown was not a new thing because it was something I had already experienced before. So just like the first lockdown, my second lockdown went on. Again after several months, I was in the last trimester of the grade 9. Things started to get normal and people started to get to their work again. The scientists said that the virus was still not gone. We managed to live with the virus normally which we thought wouldn't affect us anymore. All in all, my experience during the lockdown offered a distinct feeling which the world had never thought.
Graffiti is a form of visual art in painting which communicates various messages portrayed in public places by some clubs, or cultural groups of people. Many people associate graffiti with gang-related symbols or phrases, and they do not approve of it. These are painted on walls at public places. It is important for us to recognize that not all graffiti falls under this category. Some of the graffiti are unrelated to gangs and they hold deep meanings and purposes, such as cultural history and signs. In other words, graffiti refers to an image or text painted on the walls or sides of buildings without proper permission. It’s been around for a long period of time, and is usually done within the public view. The Italian word ‘graffiti’ originally came from the word “graffiato” that means scratched. Today, graffiti encompasses a wide range of artistic expression. While some graffiti is still connected to gang culture and vandalism, most modern graffiti art is meant for aesthetic appeal and self-expression rather than territorial marking. Brilliantly colorful and stunningly complex pieces are created with advanced techniques like stenciling, stickers, posters, and 3D lettering.
Graffiti art in Nepal has transformed from traditional religious paintings to contemporary street art addressing social issues. Ancient wall paintings in the Kathmandu Valley visualized Hindu and Buddhist stories through spiritual imagery passed down over generations. However, after multiparty democracy emerged in Nepal in the 1990s, political posters and slogans appeared, reclaiming public spaces. Vibrant artistic graffiti only bloomed across Kathmandu after 2000 as artists adopted global styles.
Unlike the collective narratives of traditional wall art, modern Nepali graffiti highlights pressing societal concerns like gender inequality, health crises, and corruption using individualistic aesthetics. Some graffiti contains abstract shapes and patterns meant for self-expression. While very little formal research on Nepali graffiti exists, its cultural significance lies in providing marginalized voices a democratic platform for free public expression. The subject matter of modern Nepali graffiti shifted from religious topics to relevant social issues like inequality, health crises, and political corruption. The graffiti works display individualistic aesthetics, innovative techniques, and creative approaches to public art.
Nepal's graffiti reflects shifting youth culture and identities influenced by globalization. It artistically blends old and new, echoing history while pioneering self-expression. Traditional religious motifs fuse with modern perspectives, capturing Nepal's dynamic living culture. Graffiti persists as visual storytelling, conveying the creativity and hopes of the Nepali people. More exploration of Nepal's graffiti culture is needed, but this new folk art genre energizes public spaces as an evolving form of artistic freedom.
Overall, the evolution from religious wall paintings to socially-conscious artistic graffiti displays Nepal’s broader cultural transformation. Graffiti carries forward the practice of visual storytelling for the people, conveying new forms of creativity, identity, and aspirations. The folk art form dynamically reinterprets Nepal’s living culture for the modern era.
शिक्षा नै सबथोक हो । मानव जीवनमा शिक्षा महत्त्वपूर्ण विषय हो । शिक्षा भनेको मानिसलाई पूर्ण बनाउने तत्त्व हो । शिक्षा विभिन्न किसिमका हुन्छन् । शिक्षा औपचारिक/अनौपचारिक, साधारण, व्यक्गित र प्रत्यक्ष/अप्रत्यक्ष गरी चार प्रकारका हुन्छन् । नेपालमा प्रचीन कालमा शिक्षा त्यत्ति विकास भएको थिएन । प्रविधिसँग सम्बन्धित भएर हासिल गरिने व्यावसायिक ज्ञानलाई प्राविधिक शिक्षा भनिन्छ । विद्यालयमा विद्यार्थीलाई प्रयोगात्मक कार्य गराई सिप, कला सिकाउनु नै प्राविधिक शिक्षा हो । प्राविधिक शिक्षा भन्नाले विज्ञान तथा प्रविधिसम्बन्धी आवश्यक ज्ञान र सिप बुझिन्छ ।
प्रारम्पारिक शिक्षाअन्तर्गत शिक्षाको ज्ञान मात्र हुन्छ तर प्राविधिक शिक्षाले व्यवहारिक ज्ञान र कौशल प्रदान गर्छ । प्राविधिक शिक्षाले योग्यता र क्षमता पनि बढाउछ । यदि मानिसमा प्राविधिक ज्ञान भएमा देशमा भएका स्रोत साधनको कहाँ र कसरी प्रयोग गर्ने भन्ने कुराको अवगत गराउँछ । नेपालको तुलनामा यो शिक्षा एकदमै कम मात्रामा छ । शिक्षा क्षेत्रमा लागेका व्यक्तिहरूमा व्यवसायिकरुपमा काम गर्ने सक्षम छैनन् । हाम्रो देशमा भएको स्रोतहरूको उपयोग गर्न नसकेका कारण विदेशबाट आयात गर्नु परेको हो । त्यही कारणले नै स्वदेशीहरूको धन विदेशी परेको हो । देशमा बेरोजगार तथा युवाशक्ति अभाव भएको छ । देशको ठुलो युवा जनशक्ति सस्तो मूल्यमा विदेशिन बाध्य भएका छन् । प्राचीन कालको शिक्षा साघुँरो क्षेत्रमा सीमित थियाे तर एक्काइसौँ शताब्दीमा पुग्दा मानिसहरूका इच्छा आकाङ्क्षा बढेका छन् र प्राचीन कालको शिक्षाले ती सबै इच्छा आकाङ्क्षा पुरा गर्न सक्दैन । ती सबै शिक्षकमा मात्रै सीमित हुन्छ तर प्राविधिक शिक्षा हासिल गरेमा हामीलाई व्यवहारिक पनि बनाउँछ । प्राविधिक शिक्षाअन्तर्गत भूगोल, भौतिक शास्त्र, विज्ञान र जीव विज्ञानको अध्ययन पर्दछ । हवाइजहाज, रेल, इन्टरनेट पनि यसै प्राविधिक शिक्षाअन्तर्गत पर्दछन् । उच्च शिक्षा मात्र नभई विद्यावारिधिसम्म गरेकोमा आवश्यक सिकाइको सिप, कला प्राप्त नभई विदेशिनु परेको छ । हाम्रो देशमा विद्यमान बेरोजगारी समस्या हल गर्न र समाजलाई सुव्यवस्थित बनाउन प्राविधिक शिक्षामो आवश्यक छ । प्राविधिक शिक्षा दिने विद्यालय एवम् विश्व विद्यालय बढाउनुपर्छ । व्यक्तिको रोजाइ र रुचिअनुसारको सिप र काम सरकारले उपलब्ध गराउन प्रयास गर्नुपर्छ । प्राविधिक शिक्षाले रोजगारीका अवसरहरू प्राप्त गर्न सहजता प्रदान गर्नुपर्छ । घरमा बालबालिकालाई इच्छा र आवश्यकताअनुसार पढाउदा उपयुक्त हुन्छ । विद्यार्थीले आफ्नो क्षमता र इच्क्षाअनुसार अघि बढेमा उनीहरूको पनि भविष्य उज्ज्वल हुन्छ । प्राविधिक शिक्षाले आत्म सिकाइ र स्वतन्त्रतालाई प्रोत्साहित गर्छ । जसले रोजगारीको पनि सिर्जना गर्छ । उदाहरणका लागि यदि हामीसँग कुनै वस्तुको बारेमा व्यवहारिक वा प्राविधिक शिक्षा छ भने हामीले सजिलै रोगजार प्राप्त गर्न सक्छौँ । रोजगारका लागि विदेशिनु पर्दैन स्वदेशमै बसी आफुले सिकेको ज्ञान र सिपको प्रयोग गर्न सक्छौ । कुनै पनि कार्य सानो र ठुलो भन्ने हुँदैन । प्राविधिक शिक्षा प्रदान गर्न विद्यालयको सङ्ख्या बढाउनुपर्छ र सबै क्षेत्रमा विद्ययालयको पहुच पनि गराउनुपर्छ । यदि हाम्रो देशले प्राविधिक/व्यfवहारिक सिपमा जोड दिन सकेकोमा हाम्रो देश वृद्धि हुन्छ । प्राविधिक शिक्षाले प्रत्यक्ष तथा अप्रत्यक्ष रुपमा देश विकासमा मद्दत गरीरहेको हुन्छ । अहिलेको जमाना विद्युत र प्रविधिको जमाना हो त्यसैले हामीलाई प्राविधिक तथा व्यवहारिक शिक्षाको नै आवश्यकता हुन्छ । प्राचीन कालको शिक्षाले अहिको सबै समस्याको हल गर्न सकिदैन ।
अब सरकारले प्रत्यक जिल्लामा बहुप्राविधिक शिक्षालय स्थापना गर्न एकदमै जरुरी छ । देश बनाउन युवाहरूको सक्रिय र रचनात्मक भूमिका रहन्छ । हालको शिक्षा प्रणाली परिमार्जन गरी प्राविधिक विषयलाई जोड दिन सकेमा देश विकास हुने छ । हालको समयमा प्राविधिक शिक्षा अति आवश्यक देखिन्छ । प्रयोगात्मक, गुणस्तरीय र रोजगार उन्मुख बनाउँदै लैजानुपर्छ । यही शिक्षाका कारण दैनिक जीवनमा आइपर्ने चुनौती सहज हुन्छ । समाजमा रहेका गलत संस्कार र मान्यताहरू साथसाथै समस्याको जरा उखेल्ने शिक्षा आवश्यक हुन्छ ।
एक अर्काको चिन्ता गर्नी नेपाली हामी
वेशभूषा हाम्रो राम्रो लाग्छ कति धेरै दामी
सगरमाथाको चुच्चो शान्तिको देश नामी
भाषा, संस्कृति अनेकौँ मिली बसेको नेपाली हामी
अनेकौँ भाषा हाम्रो अनेकौँ छ संस्कृति
शान्ति फैलाउने देश शान्ति नै हाम्रा निधि
नयाँ हाम्रो सोच गरि नयाँ नयाँ कृति
कसैलाई नराम्रो नहोस् सबै गर्छन् माया प्रिती
दशैं, तिहार मनाऔँ रमाऔँ नेपालीपनमा
देश र एकअर्काको उत्ति कै माया हाम्रो मनमा
सफा सोच र खुशी सब नेपालीको आँगनमा
जडिबुटी र चराचुरुङ्गी हाम्रो हरियो वनमा
नेपाली हाम्री देश नै राम्रो यसैमा रमाऔँ
विदेशी पनि फर्किनछन् भूमि सम्जी आफ्नै गाउँ
संस्कृति हाम्रा झनै राम्रा आजै रमाउन जानू
देश चै हाम्रो आमा हाम्रो वन जङ्गल चाहिँ बाबु
म मात्र हैन अरु नि यो पनमा रामाउने छन्
देश यो हाम्रो अगाडि झुक्छौँ समाई हाम्रो मन
देश नै झन हरियो वन नेपालको हो नि धन
दशैं, तिहार मनाऔँ रमाऔँ नेपाली पन
Me and my identity,
Hidden within me.
How are you?
Many eyes, different faces to look at
My distinct form in their faces
But the same 'me' that I have always carried
But something instead,
They do it themselves.
Many 'you' stories,
My name is the same.
But you need to look at it differently to know
What I barely understand.
How much 'you' has been made inside 'me'?
For the question everyone raises.
I have a separate 'you' answer,
They are scattered on the pages of wise,
Many of my 'you' form colors,
They are woven into different threads.
The essence of my behavior: but,
I am the 'me' that I know
Which perhaps only I know, really.
One question I would like to ask others—
How did you find me lost in those 'I' forms of 'you'?
Deception of sight,
How do you accept the scars of thinking?
I feel like I am with this 'I'
This 'I' seems to be me
That I do not know that 'I' was lost?
वातावरणमा देखिने असन्तुलन अथवा वातावरणको वरपर सफा नहुनु र प्राकृतिक अवस्था अथवा सौन्दर्यतामा नकारात्मक प्रभाव हुनु भनेकै वातावरण प्रदूषण हो । पृथ्वीमा रहेको जीव, जनावर, वनस्पति, हावा, पनि, माटो आदि सबै जैविक तथा अजैविक वस्तुहरूको सामुहिक सम्मेलन अथवा उपस्थिति नै वातावरण हो । वातावरण मानिस जीवनको लागि नभई नहुने कारणले र यसको अनुपस्थितिमा मानव जीवन नै नरहने हुनाले मानिसहरू वातावरणसँग घुलमिल हुन जरुरी छ । वातावरण सन्तुलनकै लागि भनेर नेपाल लगायत विश्वका सबै मुलुकहरूले सन् १९७६ देखि नियमित रुपमा वातावरण दिवसलाई चाडपर्वझैँ मनाउदै आइरहेका छन् ।
वर्तमान समयमा पृथ्वीमा रहेको केही वनस्पतिसँगसँगै जीवजन्तु पनि लोप भएको र धेरै जसो लोप हुने अवस्थासम्म पुग्ने कारण वातावरण प्रदूषण हुँदै गइरहेको छ । मानव सजीव प्राणी भएकाले उसलाई वातावरणको एकदमै महत्त्व हुन्छ । महँत्व थाहा हुम्दा हुँदै पनि उसले वातावरणलाई भिन्न क्रियाकलापबाट दुरुपयोग गरेर प्रदूषण गरेकै हुन्छ । पछिल्लो तथ्याङ्कमा हेर्ने हो भने जनसङ्ख्या र प्रकृति माथिको दुर्व्यवहारले विश्वमा लाखौँ हेक्टरभन्दा बढी वन क्षेत्र गरिसकेको छ । उक्त कारणले प्राकृतिक स्रोतहरू अनियन्त्रित रुपमा खपत भएर वातावरणीय सन्तुलन बिगारी रहेको छ । समयमै वातावरण प्रदूषण रोक्न अनि वातावरण संरक्षण गर्न नसके हामी र हाम्रा आउने पुस्तालाई रोगी कोठामा जन्म दिने बाध्य हुने छौँ ।
वातावरण प्रदूषणले हामीलाई दैनिक जीवन चलाउन झनै गारो परिरहेको छ । वातावरण प्रदूषणमै पर्ने वायु प्रदूषण, जल प्रदूषण, माटो प्रदूषणले हामीलाई दम, फोक्सो क्यान्सर, हृदयघात जस्ता टन्नै ज्यान लिने रोगहरू निम्त्याउछन् । जून ५ लाई मात्र वातावरणको महत्त्वको बारे सचेतना दिने अनि जागरुक बनाउने दिनका रुपमा मनाउने परिपार्टीको विकास गरिएमा हामी हरेक दिन विभिन्न रोगको चपेटामा आइरहेका छौँ । हामीले हरेक दिनलाई जून ५ बनाउन प्रयत्न गर्याैँ भने हामी हरेक दिन स्वच्छ जीवन बच्न सक्छौँ ।
वातावरण प्रदूषणको प्रमुख कारणहरू धेरै छन् । अव्यवस्थित औद्याैगिक विकास, जथाभावी उत्खनन गर्नु, वैज्ञानिक कृषि प्रणाली अवलम्बन गर्नु, जथाभावी फोहोर गर्नु, प्लास्टिकको धेरै मात्रामा प्रयोग गर्नु, पुराना सवारी साधन प्रयोग गर्नु, वन जङ्गलको विनास गर्नु र वातावरण शिक्षाको कमी तथा जनचेतनामा कमी हुनु रहेका छन् । उक्त कुराहरूले गर्दा नै दिनहु वातावरण जीव जन्तुहरूको लागि हानिकारक हुँदै छ । हामीले वातावरण प्रदूषण जस्ता जटिल समस्याको समाधान गर्न धेरै कार्यहरू गर्नु पर्ने हुन्छ । प्रदूषणको हरेक क्रियाकलाप मानिससँग जाेडिएका हुनाले जनचेतनाकै अभिवृद्धिबाट नै संरक्षण गर्न सकिन्छ ।
हामीले वृक्षरोपन गरेर पनि वातावरण प्रदूषण हुनबाट केही हदसम्म रोक्न सक्छौँ । हामी आम नागरिकहरूले नै आआफ्नो घर दैलोबाटै प्लास्टिकको प्रयोग गर्न छोड्नु पर्छ । हामीले सक्दो ३ आर भन्ने नियम प्रयोग गनु पर्छ । हामीले आफ्नो घर घरमा सक्दो प्लास्टिकको प्रयोग थोरै गर्नु पर्दछ । प्लास्टिकको सट्टा फाइबरको झोलाहरू प्रयोगमा ल्यायो भने वातावरण प्रदूषण घट्नेछ र केही हदसम्म हामी आफैलाई सहज हुने छ। फोहोरहरूको वर्गीकरण गर्नु र आफूलाई काम लाग्ने फोहोर जस्तै आलुको बोक्रा,अन्डाका बोक्राहरूलाई घरको बारीहरूमा प्रयोग गर्न सिक्याैँ भने हाम्राे वातावरण हतपती फोहोर हुँदैन । हामीले सबैभन्दा साधारण र सजिलो कुरा फोहोरलाई जथाभावी फाल्न नहुने कुरा सिक्याैँ भने वातावरण प्रदूषण धेरै कम हुन्छ ।
हामीले मात्र नभई सरकारले नै फोहोरहरू वर्गीकरण गरेर मात्र फोहोरको गाडीमा हाल्नु र्ने नियम बनाएमा सहज रुपमा उक्त समस्या समाधान हुन्थ्यो । त्यतिमात्र नभएर उद्याेग कारखानाहरूबाट आएका रासायनिक फोहोरहरू पनि जथाभावी नदीनालामा मिसाउन नदिने र मिसाएमा कारवाही सँगसँगै जरिमाना दिनुपर्ने जस्ता नियम सरकारले बनाए त झनै वातावरण सफा हुन्थ्यो । सरकारले सेफ्टि ट्याङ्कीको फोहोर पनि खोलामा मिसाउन नदिए बागमती जस्तो सफा खोला फोहोर नै हुँदैनथ्याे ।
त्यसैले पनि सक्दो सफा गरौँ । नसके फोहोर नगरौँ ।
Docking is the process of joining two spacecraft together. It is the process when spaceships or modules connect and link up in space. This is very important for space missions, especially for building and keeping space stations or doing tricky things like fixing satellites. Docking needs careful planning and coordination to make sure the connection is made smoothly in the weightless space environment. It involves lining up special ports, moving the spaceships around, and using special mechanisms to connect them securely. Docking lets us move people, supplies, and equipment between spaceships, which helps with long missions and exploring space even more. Docking is important in astronomy because it helps astronauts to examine things in the space. Astronauts are able to carry out various activities via docking and are able to upgrade information and subjects related to space and spaceships.
Docking allows the expansion and maintenance of space stations. Docking also helps in research of platforms and research for the future as well. Docking in the field of aero-physics is of great use because of its expanding nature. By docking space stations together, a larger and more functional working space can be created, and possibilities of experiments and studying of the space, its nature, and many more things can be done. By the help of docking stations there are a lot of possibilities in resupplying missions. Docking helps in connecting spacecraft by which there can be transfer of essential resources like food, water, equipment to astronauts in space.
Docking simply is the process of joining or connecting two aerospace vehicles such as spacecraft, planes or drones. There are various methods that can be used in docking which are applied according to the surrounding situation. Some of them are:
Docking has a wide range of applications. Docking mechanisms are often used in aircraft refueling, where they offer the efficient and safe connection of the fueling line to the aircraft. In order to position and secure aircraft for inspections and repairs, docking systems are also adopted in airplane maintenance. In the aerospace industry, docking mechanisms can also be employed to align and attach various aircraft components during assembly. This system ensures the position, support, which endured the alignment and stability via which we can get access from different parts of the aircraft maintenance tasks. Some of the docking mechanisms are Gemini Docking Mechanism, Apollo Docking Mechanism, Original Russian Probe and Drogue Docking System and Contact Docking Systems. Docking is sometimes used to transfer astronauts from one spacecraft to another. Since an interplanetary activity requires a large amount of fuel, docking is also used for extra fueling.
Docking has a great importance in space missions because it allows spacecraft to connect and work together. When space stations dock, the supplies can be shared, members can be transferred and missions would get much easier. It is a very careful work to do and requires a combined effort of physics, human control and technologies as well. The process of Docking helps in refueling of a space station which has been up there for certain missions. Simply put, docking ensures the opening of a wide range of possibilities in space exploration.
जलवायु परिवर्तनले औसत जलवायुमा देखिने अल्पकालीन फेरबदल भन्ने जनाउँछ। यसलाई विश्वव्यापी रुपमा माैसमकाे लामाे अन्तरालमा आउने परिवर्तन भनेर पनि बुझ्न सकिन्छ । जलवायु प्राकृतिक रुपमा परिवर्तनशील नै छ तर जलवायु परिवर्तन चाहि ग्लाेबल वार्मिङ्गकाे कारणले हुने गर्छ । यसको मुख्य कारण मानवीय गतिविधि नै हाे जसले वायुमण्डलको संरचनामा ठुलाे परिवर्तन ल्याएको छ । यसले मानवहरूको स्वास्थ्य र सामाजिक पक्षमा प्रभाव गर्छ ।
जलवायु परिवर्तन पृथ्वीको प्राकृतिक प्रक्रियाभित्र पर्ने एउटा गतिविधि हो । पृथ्वीमा सौर्य विकिरणबाट तापशक्ति प्राप्त हुन्छ र त्यही विकिरणका कारण पृथ्वीको वायुमण्डलको तापक्रम सन्तुलन रहन्छ। पृथ्वीले सूर्यबाट जति सौर्य विकिरण प्राप्त गर्छ त्यति नै विकिरण अन्तरीक्षमा फिर्ता पठाउँछ, जसले गर्दा पृथ्वीको वायुमण्डलको तापक्रम स्थिर रहन्छ तर कुनै कारणले गर्दा विकिरणको लेनदेनमा घटबढ भएर पृथ्वीको वायुमण्डलको तापक्रम घटबढ भयाे भने जलवायुमा परिवर्तन आउन सुरु हुन्छ । विषालु ग्यास दिन प्रतिदिन वायुमण्डलमा बढ्दै गइरहेको छ र विकिरणहरू वायुमण्डलमै रोकिनाले पृथ्वीको तापक्रम बढ्दै जान्छ । पृथ्वीमा भएको जनसङ्ख्या बृद्धिले ल्याएका नकारात्मक असरका कारण पृथ्वीमा जलवायु परिवर्तन भएको तथ्य वैज्ञानिकहरूले भनेका छन् । जलवायुमा आएको यस्तो अस्वाभाविक परिवर्तनका कारण सामाजिक, आर्थिक र विकासका संरचनामा नकारात्मक असर पुगेको छ ।
जलवायु परिवर्तनले नेपालको जटिल भूभागलाई पनि प्रभावित गरेकाे छ । उदाहरणका लागि जलवायु परिवर्तनले गर्मी र जाडाेको प्रभाव बढ्छ, जसले गर्दा खेती र बाढीको सङ्केत पनि निर्माण हुने गर्छ । अनि यसले गर्दा खाद्य सुरक्षा र समुदायको जीवनशैलीमा पनि परिवर्तन आउँछ । त्यसैगरी जलवायु परिवर्तनले नेपालको पर्यटन उद्योग र वन्यजन्तुहरूको जीवनस्तरलाई पनि प्रभावित गर्छ । यस्ताे परिवर्तनले जलवायुबाट उत्पन्न हुने प्राकृतिक प्रकाेप पनि बढाउने गर्छ । यसले जटिल तथा खतरनाक मौसमका घटनाहरू, जैविक विविधताकाे नाश, स्वास्थ्यमा जोखिम अवस्था बढ्ने जस्ता डरलाग्दा घटनाहरू निम्त्याउछ। विश्वमा जलवायु परिवर्तनले हिमाली भेग, मानव जीवन, सामाजिक र आर्थिक विकास, जैविक विविधता, पर्यटकीय विकास आदि विभिन्न क्षेत्रहरूमा नकारात्मक असर पुर्याउन थालेको छ । उच्च तथा चिसो स्थानको तापक्रम बढ्नाले रोग फैलिने क्रम बढ्दै गएको छ । त्यसैगरी धेरै रोगको फैलावट अनि कृषि उत्पादन प्रक्रियामा परिवर्तन जसले गर्दा उत्पादनमा नास आदि कारणले भोकमारी हुने भएकाेले बसाई सराईकाे अनुमान मानिसहरूले गरिसकेका छन्। त्यति मात्र नभई वर्षाको र तापक्रममा आएको परिवर्तनले देशका विभिन्न क्षेत्रमा बाढी, पहिरोजस्ता ठूला घटनाहरू बढ्दै गएका छन् । पहाडी भागमा बाढी पहिरो जानका साथसाथै पानी सुक्दै जान थालेका छन् भने तराई भागमा पानीको मात्रा पनि घट्दै गएको छ । यसैगरी तापक्रमको वृद्धिसँगै झिँगा तथा लामखुट्टेको पनि वृद्धि भएर विभिन्न राेग जस्तै मलेरिया, जन्डिस, डेङ्गु जस्ता रोग बढ्नाका साथै कृषि तथा पशुपालन क्षेत्रमा पनि नयाँ रोगको आगमनले नकारात्मक असर पारेको छ । जलवायु परिवर्तनले समाज, अर्थव्यवस्था र पारिस्थितिक प्रणालीलाई असर गर्न सक्छ ।
यदि यसरी नै जलवायुमा परिवर्तन भइरह्याे भने हिमाल र नदीनालाहरू सङ्कटमा पर्ने सक्छ। त्यसो भयो भने हामीले निकै ठूलो सङ्कटको सामना गर्नुपर्ने छ । हाम्रो मुलुकमा रहेका हिमशृङ्खला पग्लिने क्रमसँगै पर्वतारोहणका कारण ती शृङ्खलामा फोहोरमैला र प्रदूषण बढेको छ जसलाई हामीले व्यवस्थित गर्नुपर्छ । हरितगृह ग्यास उत्सर्जनमा कमी ल्याउन स्थानीय, राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा प्रयासको खाँचो देखिएको छ । हामीले फोहोरको मात्रा घटाउनका लागि स्रोतकाे उचित उपयोगलाई बढावा दिन महत्त्वपूर्ण छ । धेरै मात्रा वा एकचाेटि मात्रै प्रयोगमा आउने सामग्रीहरू किन्नु हुँदैन। हवाई उडान कम गर्नुपर्छ, पेट्रोल तथा डिजेलको गाडीभन्दा बिजुलीबाट चल्ने गाडीको प्रयोग गर्नुपर्छ । इन्धन प्रयोग हुने गाडीहरूमाथिको उच्च निर्भरता घटाउनुपर्छ । यस्ताे नगरेमा जलवायु परिवर्तनले सम्पूर्ण मानव समुदायलाई प्रभावित गर्छ ।
वास्तवमा जलवायु परिवर्तन विश्वकै साझा समस्या हाे । यसका लागि विश्व नै एकजुट भएर लाग्नु आजकाे आवश्यकता हाे ।
Introduction
Space, an ever so expanding abyss that is full yet so empty. In our galaxy, there are innumerable stars, each with their own planets and other bodies orbiting it. However, planets are not only limited to orbiting stars. There are many planets that do not have a star to orbit, and they are known as dwarf planets. These planets wander aimlessly in the darkness of space, which makes them difficult to detect. Planets are not the only heavenly bodies to wander in free space, it is speculated that there are countless nebulas, vast bodies of water, and groups of asteroids that exist in free space. These heavenly bodies are not easily detected. Even our most sensitive instruments have a hard time detecting these bodies. Therefore, we have adopted an important tool that allows us to detect these bodies, and it is known as infrared radiation.
What is Infrared Radiation?
Radiation is a form of energy that is invisible to the human eye. It is emitted by radioactive elements as well. We use radiation for a variety of reasons. They can be used to perform an x-ray scan, which allows them to detect injuries in the body. Other uses are creation of mutant DNA that can be used in the lab for the production of a crop that has a desired genetic trait. Needless to say, radiation has helped us overcome many challenges in the history of our species.
Infrared radiation is widely used in today's world. Some devices that use infrared radiation are TV remotes and mobile phones. Our lives are significantly more convenient without us realizing it, and this is all thanks to infrared radiation. The remote that we use to change the channels in our TV emits infrared radiation.
So, what emits infrared radiation? Well, many man-made things obviously do but emission of infrared rays are not limited to those things. Living beings also emit infrared rays. On a cold day, we snuggle up in our blankets. Initially we feel only slightly warm, but as time passes and as long as no air is coming from the outside, our body warms up in the blanket. This is due to the infrared radiation emitted by human beings. Thus, even biological beings can emit some infrared radiation.
Infrared Astronomy
We’ve discussed how many objects in space can go undetected. So, we need a way to detect these objects wandering about in the abyss. For this, we use the infrared radiation emitted by them to detect their presence. Therefore, the science behind detection of astronomical objects can be labeled as infrared astronomy.
When fire is burning, the infrared radiation emitted is so strong that the heat produced allows us to see. So in the context of astronomy, the more infrared radiation an object emits, the easier it is for us to detect its presence. We know that all objects emit infrared rays, which extend from the red end to the microwave range of the electromagnetic spectrum, and can be used by scientific instruments from far away to detect their presence. It makes it easier for us due to the fact that the wavelengths of infrared radiation is significantly greater than that of normal light. Thus, it allows for the infrared radiation to pass through dense clouds of glass or any other disturbing medium with less scattering.
Discoveries Made by Infrared Radiation
When the Hubble Space Telescope had begun taking pictures of far away galaxies and nebulas, it helped boost scientific innovation and brought about many new discoveries. But even such a powerful telescope couldn’t detect most of the heavenly bodies and stars hiding behind those dense nebulas. For example, when the Hubble Telescope took a picture of the Carina Nebula, the picture, while absolutely stunning, did not reveal the true amount of stars due to the dense dust and gases hiding the stellar masses. When the image was again processed with the help of infrared imaging, countless baby stars whose light got blocked were discovered. So, infrared radiation can be an essential tool in detection of astronomical bodies. This provides us with an excellent way to detect those lonely stars, planets and or other heavenly bodies that haven’t been seen by us yet.
Conclusion
In conclusion, we have discovered that infrared radiation is emitted by both living or non-living beings. From animals and plants to rocks and our furniture. These emissions can then be detected by us to reveal their position and distance from us. Needless to say, science has proved it to be a useful tool in the detection of far away masses in the abyss of space. Hopefully this technology will continue to progress. Hopefully we can accurately detect these masses even among the densest clouds of gas or other scattering mediums some day in the future.
विशाल हिमालयले घेरिएको नेपाल प्राकृतिक स्रोत, विशेषगरी पानीमा धनी छ । नेपाल नदीहरू, तालहरू र ग्लेसियरहरूले भरिएको छ र यी स्रोतहरूले प्रशस्त पानीको प्रदर्शन गर्दछ। अग्ला पहाडहरूबाट पग्लने हिउँले इन्धनको पानीको यो जटिल प्रणाली, तलको उपत्यका र मैदानहरूलाई पोषण गर्ने निरन्तर तल बग्छ। नेपालमा जलस्रोतको धेरै सम्भावना छ जसले विभिन्न क्षेत्रहरूमा देशको विकासका लागि धेरै अवसरहरू प्रदान गर्दछ । जलविद्युत उत्पादनदेखि लिएर कृषिका लागि बालीमा पानी लगाउनेसम्म, वन्यजन्तुलाई सहयोग गर्नेदेखि बढ्दो सहरका आवश्यकताहरू पूरा गर्न जलस्रोत नेपालको सामाजिक-आर्थिक विकासका लागि महत्त्वपूर्ण छ ।
नेपालमा जलविद्युतले अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउन, ऊर्जा सुरक्षित राख्न र समुदायको विकासमा मद्दत गर्दछ । जलविद्युतले घर, कलकारखाना र खेतीपातीका लागि सस्तो विद्युत दिन सक्छ। नेपालमा जलविद्युतको प्रयोगले अन्य देशको बिजुलीमा कम निर्भर हुन मदत गर्न सक्छ, जुन कहिलेकाहीँ प्राप्त गर्न गाह्रो हुन सक्छ। यसले जलवायु परिवर्तनका कारण हुने समस्याहरू समाधान गर्न सक्छ । नेपालले भारत र बङ्गलादेश जस्ता नजिकका देशहरूमा अतिरिक्त बिजुली बेच्न सक्छन् । यसले नेपालको लागि पैसा ल्याउन र क्षेत्रमा मित्रतालाई बलियो बनाउन सक्छ ।
नेपालमा लगभग ६००० नदीहरू छन् । प्रति वर्ष यी नदीहरूबाट लगभग २२० अर्बको पानी बगिरहन्छ । नेपालमा जलविद्युतको धेरै क्षमता छ, जसलाई ८३००० मेगावाटको रुपमा अनुमान गरिएको छ र जसमा ४२००० मेगावाट प्रयोग भइरहेको छ । यसले विश्व जलस्रोतको क्षमताको २.२७% लाई प्रतिनिधित्व गर्दछ । नेपालले आफ्ना १० ठुला नदी र तिनका साना भागबाट ७२ हजार मेगावाटभन्दा बढी जलविद्युत उत्पादन गर्न सक्ने देखिएको छ । एउटा अध्ययनले प्रत्येक नदी बेसिनमा जलविद्युत आयोजनाहरूको लागि उत्कृष्ठ स्थान र आकारहरू पनि फेला पारेको छ।
नेपालले थप जलविद्युत उत्पादनमा राम्रो गरिरहेको छ । सन् २००५ मा ५५६.८ मेगावाट पुगेको छ । सरकारले निजी कम्पनी र विदेशी लगानीकर्तालाई थप जलविद्युत आयोजना निर्माणमा लग्न प्रोत्साहन गर्ने नियम पनि बनाएको छ । सन् २०२२ मा नेपालको कुल विद्युत उत्पादन क्षमता २१९१ मेगावाट थियो । आर्थिक वर्ष २०२० - २१ मा लगभग ८.९ ट्रिलियन घण्टा बिजुली उपलब्ध थियो, जसमा करिब ३६.५ % ऊर्जा उत्पादखारूबाट आएको थियो र ३२% भारतबाट आयात भएको थियो । करिब ४४ % बिजुली घरबाट, ३७% उद्योग, ७% व्यापार र बाँकी खेतीपाती र अन्य काममा प्रयोग हुने गरेको थियो । विद्युत घत लज्भाग १६% थियो र ०.७ % मात्र भारतलाई बेचेको हुन्थ्यो । जुन २०२२ देखि भारतमा नेपालको बिजुली निर्यातमा उल्लेख बृद्वि भएको छ, र यसले नेपालको जलविद्युत उत्पादनमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याउन सकेको छैन । मार्च २०२१ को मध्यसम्म ९३% जनसङ्ख्याले बिजुली प्राप्त गर्न पाएका थिए र वैशाख २०२२ को सुरुवतमा प्रति व्यक्तिले ३२५ किलोवाट प्राप्त गरेको थियो।
प्रचुर सम्भावना हुँदाहुँदै पनि नेपालमा जलविद्युत निर्माणका चुनौती पनि छन् । राजनीतिक समस्या, कमजोर सङ्गठन, पर्याप्त पैसा नपुगेको, प्राविधिक समस्या र समाज र प्रकृतिमा पर्ने असर जस्ता कुराहरूलाई सावधानीपूर्वक व्यवस्थापन गर्न आवश्यक छ । यसको लागि राम्रो योजनाहरू, सँगै काम गर्ने, नियमहरू र पानी र ऊर्जा आपूर्तिहरू राम्रोसँग हेरचाह गर्न आवश्यक छ।
संक्षेपमा भन्नुपर्दा, नेपालको राम्रो भूगोल र प्रशस्त पानीका कारण जलविद्युत विकासको ठूलो सम्भावना छ । देशले आफ्ना नदीहरूबाट ७२००० मेगावाटभन्दा बढी जलविद्युत प्रयोग गर्न सक्छ, जसले आर्थिक वृद्धि, ऊर्जा सुरक्षा र वातावरणलाई मद्दत गर्न सक्छ। राजनीति, पैसाको समस्या, प्राविधिक समस्या र यसले समाज र प्रकृतिलाई कसरी असर गर्छ जस्ता चुनौतीहरू छन् । सफल हुन नेपाललाई यी चुनौतिहरू व्यवस्थापन गर्न राम्रो योजना, मिलेर काम गर्ने र नियमहरू चाहिन्छ । यसो गर्दा नेपालले आफ्नो जलविद्युतको प्रयोग आफ्नै ऊर्जा आवश्यकताहरू पूरा गर्न र छिमेकीहरूलाई पनि मद्दत गर्न सक्छ ।
स्राेत अनलाइन
