Written by: Rudrayani Shrestha - 30025, Grade VI
Posted on: 05 September, 2023
पृथ्वी सौर्यमण्डलको तेस्रो ग्रह हो। आठ ग्रहहरू मध्ये पृथ्वी मात्र जीवित प्राणीहरूको लागि उपयुक्त छ। पृथ्वी गोलो छैन, समतल ठाउँमा समतल जस्तो देखिन्छ तर समतल छैन । पृथ्वी सुन्तला आकारको छ। पृथ्वीको उत्पत्ति करिब ४६०० मिलियन वर्ष पहिले भएको मानिन्छ । पृथ्वीको उत्पत्तिको समयमा जीवित प्राणीहरू गठन भएनन्। पृथ्वीको उत्पत्ति भएको करिब ८०० मिलियन वर्षपछि पृथ्वीमा जीवित प्राणीको उत्पत्ति भयो ।
पृथ्वीका भागहरू
पृथ्वी हावा, पानी र जमिन मिलेर बनेको छ। पृथ्वीको बाहिरी सतहमा हावा छ। जमिन र पानीले घेरिएको छ । उनीहरूलाई फरक–फरक नामले चिनिन्छ । जस्तै :
१. वायुमण्डल
२. हाइड्रोस्फियर
३. लिथोस्फियर
१. वायुमण्डल
पृथ्वीलाई वायुमण्डल भनिन्छ । वायुमण्डललाई पाँच तहमा विभाजन गरिएको छ। तिनीहरू ट्रोपोसेयर, स्ट्र्याटोस्फियर, मेसोस्फियर, थर्मोस्फियर र एक्सोस्फियर हुन्। वायुमण्डलका घटकहरू ग्यासहरू, जल वाष्प र धुलो कणहरू हुन्। तहका प्रमुख ग्यासहरू नाइट्रोजन, अक्सिजन र कार्बन डाइअक्साइड हुन्।
२. हाइड्रोस्फियर
पृथ्वीको सतहको करिब तीन चार भाग पानीले ढाकिएको छ। यसलाई हाइड्रोस्फियर भनिन्छ। पानीको ठूलो हिस्सा भूमिगत पानीको रूपमा पनि भण्डार गरिएको छ। हाइड्रोस्फियर हाम्रो लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ। यसले धेरै प्रकारका बोटबिरुवा र जनावरहरूलाई पनि आश्रय दिन्छ। पहिलो जीवन पानीमा उत्पत्ति भएको मानिन्छ ।
३. लिथोस्फियर
पृथ्वीको त्यो भूभागलाई लिथोस्फियर भनिन्छ। पृथ्वीको सतहको चारमा एक मात्र भूमि हो। हामी हाम्रो बाली लिथोस्फियरमा बढाउँछौं। यो तीन तहहरू मिलेर बनेको छ। जस्तै :-
१. क्रस्ट
२. आवरण
३. कोर
१.क्रस्ट
क्रस्ट पृथ्वीको सबैभन्दा बाहिरी तह हो। यो सबैभन्दा पातलो तह हो, तर यसको तह बलियो छ। यसमा माटो र ठोस चट्टानहरू हुन्छन्। यस तहको मुख्य चट्टान ग्रेनाइट र बेसाल्ट हो। क्रस्ट जीवित प्राणीहरूको लागि महत्त्वपूर्ण छ।
२. आवरण
आवरण पृथ्वीको बिचको तह हो। यो क्रस्ट र कोर बिच हराउँछ। यो क्रस्ट भन्दा धेरै तातो छ।
३. कोर
कोर पृथ्वीको भित्री तह हो। कोर दुई उप तहहरूमा विभाजित छ। तिनीहरू भित्री कोर र बाहिरी कोर हुन्। भित्री कोर पृथ्वीको सबैभन्दा तातो भित्री भाग हो।
