Written by: Manaswi Sapkota - 26004, Grade IX
Posted on: 02 March, 2023
नेपाल विकासकाे बाटाेमा अघि बढिरहेकाे मुलुक भएकाले व्यापार र लगानी बजारमा प्रशस्त सम्भावना अत्यधिक देखिन्छ । हाम्रो देशमा व्यापारका लागि मात्र स्रोत नभई पर्यटन, कृषि, ऊर्जा उत्पादन, सेवामूलक रोजगारीलगायतका विभिन्न आयामहरू छन् । प्राकृतिक स्रोत साधनको सही सदुपयोग गर्ने हो भने नेपालमा विकासकाे अनुभूति गर्न धेरै समय कुर्नु पर्दैन । नेपालकाे हावापानी विविधतामय रहेकाे छ । पहाडमा मध्यम, तराईमा न्यानो र हिमालमा हिउँले छाेपिएकाे हुनाले चिसाे माैसम हुन्छ । दुई ठुला विकसित छिमेकी देशहरूकाे विचमा अवस्थित याे मुलुककाे अनुहार फेर्न आआफ्नाे ठाउँबाट सच्चरित्रका साथ कर्म गर्याैँ भने हामी र हाम्राे मुलुक नै सफल हुन्छ । नेपालको विकासका मुख्य क्षेत्रहरू कृषि र कृषि प्रशोधन, पर्यटन, जलविद्युत उत्पादन र पूर्वाधार विकास हुन् । औषधि, जैविक विविधता, मानव संसाधन विकास, शिक्षा र स्वास्थ्य क्षेत्रहरू र आईटी-सम्बन्धित व्यवसायहरूले थप सम्भावनाहरू प्रदान गर्न सक्छन् । नेपालकाे प्रमुख विकासकाे क्षेत्र कृषि, जलविद्युत र पर्यटन उद्याेग पनि रहेकाे छ ।
नेपालमा अवस्थित लगभग ६,००० नदीनालाहरूबाट करिब ८३ हजार मेगावाट विद्युत उत्पादन हुन सक्ने अनुमान गरिन्छ । नेपालले धेरै जलविद्युत परियोजनाहरूमा सक्रिय रूपमा काम गरिरहेको छ । जसमध्ये धेरैमा आशाजनक आर्थिक सम्भावनाहरू छन् । त्यस्तै कृषि र पर्यटन क्षेत्रलाई सक्रिय रूपमा अगाडि बढाउन सके नेपाललाई धेरै फाइदा हुन्छ । आजकाे समयमा त्यस्ता विकासका पूर्वाधारहरूलाई सूचना, प्रविधिमा र इन्टरनेटको सञ्जालमा जाेड्याै भने नेपालमा विकासका नयाँ अवसरहरू सिर्जना हुन्छन् नै । सूचना प्रविधि क्षेत्रको विकासले रोजगारी सिर्जना गर्न, विदेशी लगानी आकर्षित गर्न र अर्थतन्त्रका विभिन्न क्षेत्रमा प्रविधिको प्रयोगलाई प्रवर्द्धन गर्न सक्छ । पूर्वाधार विकासमा नेपालले सडक, पुल, विमानस्थल, रेलमार्ग जस्ता आधारभूत पूर्वाधारको विकासमा काम गर्न सक्छ । हिमालयन रेलमार्ग जस्ता ठूला परियोजनाको निर्माण र औद्योगिक र विशेष आर्थिक क्षेत्रको विकासले वैदेशिक लगानी आकर्षित गर्न, रोजगारी सिर्जना गर्न र आर्थिक वृद्धिलाई टेवा पुर्याउन सक्छ ।
नेपालको सबैभन्दा महत्वपूर्ण उद्योग भनेको स्वास्थ्य सेवा हो । सार्वजनिक र निजी क्षेत्रले धेरै अवरोधका बाबजुद स्वास्थ्य क्षेत्रमा ठूलो प्रगति गरेका छन् । तर, नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्रमा सुधार गर्न धेरै काम गर्न बाँकी छ । आधारभूत चिकित्सा सुविधाको अभाव, कमजोर पूर्वाधार, स्वास्थ्यकर्मीको थोरै सङ्ख्या र पैसाको अभाव नेपालका स्वास्थ्य उद्योगका केही समस्याहरू हुन् । यहाँ नेपालको स्वास्थ्य सेवा प्रणालीलाई सुधार गर्ने केही विचारहरू छन् ।
नेपालमा शिक्षा क्षेत्रमा पनि विकासको सम्भावना छ । यसले शिक्षाको गुणस्तर सुधार गर्न र सबै नेपाली नागरिकको शिक्षामा पहुँच बढाउनेतर्फ ध्यान दिन आवश्यक छ । सरकारले थप विद्यालयहरू निर्माण गर्ने, शिक्षक तालिम कार्यक्रमहरू उपलब्ध गराउने र विद्यार्थीहरूको लागि प्रविधिमा पहुँच बढाउने काम गर्न सक्छ ।
अन्त्यमा, नेपालमा विकासका विभिन्न अवसरहरू छन् । यी उद्योगहरूको वृद्धिले रोजगारी सृजना, नेपालीहरूको उच्च जीवनस्तर र आर्थिक अवस्था राम्राे बन्दै जान्छ । नेपालको राम्रो भविष्यका लागि यी अवसरहरू पहिचान गर्न र सदुपयोग गर्न सरकार र निजी क्षेत्रले सहकार्य गर्नुपर्छ । यसरी विकासका पूर्वाधारमा सबैकाे पहुँच हुने वातावरण सिर्जना गरी देश तथा सम्पूर्ण नागरिकहरूलाई आत्मनिर्भर बनाउन सक्छाैँ ।
