Written by: Pranjal Khatiwada - 23030, Grade XII
Posted on: 01 February, 2023
नेपालको मध्यपश्चिममा रहेकाे बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्ज भेरी अञ्चलको बर्दिया जिल्लामा पर्दछ । ९६८ किलोमिटर लामो राष्ट्रिय निकुञ्जको पूर्वमा बाँके जिल्ला, पश्चिममा कैलाली जिल्ला, उत्तरमा सुर्खेत र सल्यान र दक्षिणमा नेपाल–भारतकाे सीमाना छ । यो वन्यजन्तु र प्राकृतिक विविधताको संरक्षणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने नेपालको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण राष्ट्रिय निकुञ्ज हो । विभिन्न प्रजातिका जीवजन्तुले भरिपूर्ण र मनमोहक हरियाली वातावरणले सुन्दर बनाइएको निकुञ्ज स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटकका लागि लोकप्रिय गन्तव्य हो । बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्ज बाघ, गैँडा, घडियाल गोही, डल्फिनलगायतका वन्यजन्तुको संरक्षणका लागि उपयुक्त ठाउँका रूपमा प्रसिद्ध छ । निकुञ्जलाई पहिले रोयल बर्दिया वन्यजन्तु अभयारण्य भनेर चिनिन्थ्यो, पछि सन् १९८४ मा बबई नदी वरपरको क्षेत्र थप गरी सन् १९८८ मा बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्ज घोषणा गरिएको थियो ।
बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्ज राष्ट्रिय निकुञ्जहरूमध्ये एक महत्त्वपूर्ण मानिन्छ, जहाँ अधिक अनुकूल मौसम र संरक्षणको लागि आवश्यक पूर्वाधारहरू छन् । कर्णाली र बबई नदीमा आउने गङ्गा डल्फिनको समूह पनि बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जको प्रमुख आकर्षण हो । यो एसियामा पाइने हरिणहरूको सबैभन्दा ठुलो बथानको घर पनि हो । निकुञ्जभित्र विभिन्न पाँच प्रजातिका मृग, हरिण, वार्किङ डियर, स्पटेड डियर र सम्भर पाइन्छन् । यसबाहेक, पार्क ४३८ प्रजातिका चरा, ५४ प्रजातिका स्तनपायी र २५ विभिन्न प्रजातिका सरीसृपहरूको बासस्थान पनि हो ।
बर्दियालगायत आसपासका जिल्लालाई नयाँ मुलुक पनि भनिन्छ । तराईका चार जिल्ला बर्दिया, बाँके, कैलाली र कञ्चनपुर गोरखा युद्धमा ब्रिटिस इस्ट इन्डिया कम्पनीको हातमा परेका थिए । उन्नाइसौँ शताब्दीको मध्यमा भारतको सिपाही विद्रोहलाई लड्नको लागि नेपालका तत्कालीन राणा शासक जङ्गबहादुर राणाले बेलायतीहरूलाई दिएको सहयोगको लागि ब्रिटिश साम्राज्यले पछि यी जिल्लाहरू नेपाललाई फिर्ता गरेको थियो ।
विश्वप्रसिद्ध राष्ट्रिय निकुञ्जले नेपालभित्र र बाहिरबाट ठुलो सङ्ख्यामा पर्यटकहरूलाई आकर्षित गर्दै छ । यो वन्यजन्तुको अवलोकनका लागि मात्र होइन अनुसन्धान उद्देश्यका लागि पनि उपयुक्त छ। हलिउड स्टार लियोनार्डो डि क्याप्रियोले पनि यसअघि बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जको भ्रमण गरेका थिए । यहाँ आउने पर्यटकले हात्तीको सवारी, जीप सफारी, जङ्गल पदयात्रा, प्रकृति पदयात्रा, गाउँको भ्रमण, सांस्कृतिक कार्यक्रमलगायत विभिन्न साहसिक गतिविधिको आनन्द लिन सक्छन् ।
सन्दर्भ: सामग्री
Dhoju, R. (2011). The Mystical Nepal (1st edition). Dhoju Publication House.
