Written by: Prisha Acharya - 29040, Grade VI
Posted on: 02 May, 2022
क्यान्सर एक रोग हो जसमा शरीरका केही काेषिकाहरू अनियन्त्रित रूपमा बढ्छन् र शरीरका अन्य भागहरूमा फैलिन्छन्।क्यान्सर मानव शरीरका जुनसुकै अङ्गमा सुरु हुन सक्छ, जुन खरबौं काेषिकाहरू मिलेर बनेको हुन्छ। सामान्यतया, मानव काेषिकाहरू बढ्छन् र गुणा हुन्छन् (सेल विभाजन भनिन्छ) नयाँ काेषिकाहरू बनाउनको लागि शरीरलाई आवश्यक पर्दछ। जब काेषिकाहरू पुरानो हुन्छन् वा क्षतिग्रस्त हुन्छन्, तिनीहरू मर्छन्, र नयाँ काेषिकाहरू तिनीहरूको ठाउँ लिन्छन्।
कहिलेकाहीँ यो व्यवस्थित प्रक्रिया बिग्रन्छ, र असामान्य वा क्षतिग्रस्त काेषिकाहरू बढ्दै जान्छन् र तिनीहरूले चाहिनेभन्दा कैयाैँ गुणा वृद्धि गर्दछ। यी काेषिकाहरूले ट्युमरहरू बनाउन सक्छन्, जुन तन्तुका गाँठहरू हुन्। सबै ट्युमर क्यान्सर नहुन पनि सक्छन् ।यदि क्यान्सर नै रहेछ भने चाहिँ नजिकैको तन्तुहरूमा फैलिन्छ वा आक्रमण गर्दछ र नयाँ ट्युमरहरू (मेटास्टेसिस भनिने प्रक्रिया) बनाउन शरीरका अन्य अङ्गहरूमा जान सक्छ। क्यान्सरयुक्त ट्युमरलाई घातक ट्युमर पनि भनिन्छ। धेरै क्यान्सरहरूले ठोस ट्युमरहरू बनाउँछन्, तर रगतको क्यान्सरहरू, जस्तै ल्युकेमिया, सामान्यतया हुँदैन।सौम्य ट्युमरहरू नजिकैको तन्तुहरूमा फैलिन वा आक्रमण गर्दैनन्। जब हटाइन्छ, सामान्य ट्युमरहरू फेरि बढ्दैनन्, जबकि क्यान्सरयुक्त ट्युमरहरू कहिलेकाहीं हुन्छन्। यद्यपि, सौम्य ट्यूमर कहिलेकाहीँ धेरै ठूलो हुन सक्छ। कसै-कसैले गम्भीर लक्षणहरू निम्त्याउन सक्छ वा जीवनलाई खतरामा पार्न सक्छ, जस्तै मस्तिष्कमा बेनाइन ट्युमर।यसले महिलालाई भन्दा धेरै पुरुषलाई असर गर्छ। पिसाबमा रगत आउनु, ढाड दुख्नु, पेटको माथिल्लो भागमा गाँठो हुनु, भोक नलाग्नु, मिर्गौलाको काेषिकाको क्यान्सरका लक्षण हुन्। रेनल पेल्भिक क्यान्सरले ६० वर्षभन्दा माथिका मानिसहरूलाई असर गर्छ। ब्याट्री निर्माता, इलेक्ट्रोप्लेटर र रबर कामदारहरू विशेष जोखिममा छन्। सुर्ति, क्याडमियम, उच्च प्रोटिन र स्याकरिन मुख्य संदिग्ध हुन्।तिनीहरू प्राथमिक वा माध्यमिक हुन सक्छन्। यसका लक्षणहरू भोक नलाग्ने, तौल घट्ने, पेट सुन्निने, दुख्ने, ज्वरो आउने र जन्डिस हुन्। सिरोसिस कलेजोको क्यान्सरसँग नजिकको सम्बन्ध छ। मदिरा, विनाइल क्लोराइड (प्लास्टिक), लागू पदार्थको दुरुपयोग, बदाममा फंगसबाट अफलाटोक्सिनबाट बच्नुहोस्। यी मध्ये ९० प्रतिशत धुम्रपान को श्रेय दिन सकिन्छ। महिलाहरू धुम्रपान गर्ने पुरुषलाई पक्रिरहेका छन्। शहरहरूमा प्रदूषणले फोक्सोको क्यान्सरको सम्भावना बढाएको छ। प्रदूषणको विषाक्ततालाई रोक्न हरियो सागसब्जी र पहेंलो र सुन्तला फलफूलको सेवन बढाउनुहोस्। लक्षणहरूमा लगातार खोकी, तौल घट्ने र भोक नलाग्ने समावेश हुन सक्छ।
